Hồi chuông cảnh tỉnh về an toàn phòng cháy chữa cháy từ vụ cháy chung cư Độc Lập

Vụ cháy chung cư Độc Lập réo lên hồi chuông cảnh tỉnh về công tác an toàn PCCC. Ảnh: chinhphu.vn

Vụ hỏa hoạn nghiêm trọng tại chung cư Độc Lập (phường Phú Thọ Hòa, TP Hồ Chí Minh) vào ngày 6/7/2025, đã gây ra một thảm kịch đau lòng với 8 người thiệt mạng và nhiều tài sản bị hư hại nặng nề. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do chập đường dây điện mà người dân tự ý đấu nối để phục vụ các thiết bị điện tại tầng trệt căn hộ 0.20, một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động về thực trạng an toàn PCCC tại các khu dân cư, đặc biệt là các chung cư cũ.

Chung cư Độc Lập, được xây dựng từ năm 2008, bộc lộ nhiều bất cập về PCCC mà vụ cháy đã phơi bày một cách rõ nét. Theo thông tin ban đầu, các căn hộ ở tầng trệt, bao gồm căn hộ 0.19 và 0.20 – nơi ngọn lửa bùng phát, không có thiết kế lối thoát hiểm phụ. Đáng báo động hơn, tình trạng cơi nới, lắp đặt các "chuồng cọp" bịt kín ban công diễn ra phổ biến tại chung cư này, biến các lối thoát hiểm tiềm năng trở thành những cái bẫy chết người khi hỏa hoạn xảy ra. Mặc dù lực lượng Cảnh sát PCCC đã nhanh chóng có mặt, khống chế đám cháy và giải cứu được một số nạn nhân, nhưng do hai căn hộ bị cháy chỉ có lối thoát duy nhất ở phía trước đang bị lửa bao trùm, các nạn nhân đã không thể thoát ra ngoài.

Thảm kịch này không chỉ là một sự cố đơn lẻ mà còn phản ánh một vấn đề nhức nhối trong công tác quản lý và ý thức PCCC của cộng đồng. Việc người dân tự ý đấu nối điện không đảm bảo an toàn, sử dụng thiết bị không rõ nguồn gốc, cùng với việc thay đổi cấu trúc công trình mà không tuân thủ các quy định về an toàn PCCC, đã tạo ra những nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn trong chính ngôi nhà của mình.

Từ vụ cháy chung cư Độc Lập, có thể thấy rõ những khuyến cáo đơn thuần từ các cơ quan chức năng là chưa đủ. Đã đến lúc cần có một cuộc rà soát tổng thể, một chiến dịch tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra PCCC trên địa bàn cả nước một cách toàn diện và quyết liệt.

Các cơ quan chức năng cần khẩn trương lập danh mục, ưu tiên kiểm tra các chung cư được xây dựng đã lâu, các khu tập thể cũ, và những khu dân cư có mật độ dân số cao, cơ sở hạ tầng xuống cấp. Cuộc rà soát này không chỉ dừng lại ở việc kiểm tra hệ thống PCCC của tòa nhà (bình chữa cháy, hệ thống báo cháy, vòi nước cứu hỏa…) mà còn phải đi sâu vào từng căn hộ, từng tầng nhà để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về điện, cơi nới "chuồng cọp" trái phép, và các vật liệu dễ cháy tích trữ.

Vụ cháy Độc Lập cũng là một lời nhắc nhở cần thiết về sự nghiêm túc trong công tác thẩm duyệt thiết kế và nghiệm thu PCCC đối với các công trình xây dựng mới và cải tạo. Các quy định, tiêu chuẩn về PCCC cần được cập nhật, bổ sung cho phù hợp với sự phát triển của xã hội và các loại hình công trình mới. Quá trình thẩm duyệt phải đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp PCCC, đồng thời việc nghiệm thu phải được thực hiện một cách khách quan, minh bạch, tránh tình trạng làm cho có hoặc bỏ qua các chi tiết quan trọng.

Để nâng cao ý thức và tính răn đe, các hành vi vi phạm quy định về PCCC, đặc biệt là việc tự ý đấu nối điện, cơi nới làm ảnh hưởng đến lối thoát hiểm, cần phải được xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật. Không thể có sự khoan nhượng với những hành vi đặt cược mạng sống của cộng đồng. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cảnh sát PCCC, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng.

Mặc dù lực lượng PCCC chuyên nghiệp luôn có mặt nhanh chóng, nhưng thời gian vàng để dập tắt đám cháy và cứu người thường nằm trong những phút đầu tiên. Do đó, việc trang bị kiến thức, kỹ năng và phương tiện PCCC cơ bản cho lực lượng PCCC tại chỗ ở các khu dân cư, chung cư là cực kỳ quan trọng. Các đội PCCC cơ sở cần được huấn luyện thường xuyên, diễn tập định kỳ để sẵn sàng ứng phó khi có sự cố.

Về lâu dài, giải pháp bền vững nhất chính là nâng cao nhận thức và ý thức tự giác về PCCC trong cộng đồng. Các chiến dịch truyền thông cần được đa dạng hóa về hình thức và nội dung, tiếp cận mọi đối tượng, từ học sinh, sinh viên đến người dân lao động, cán bộ, công chức. Kiến thức về an toàn điện, cách sử dụng thiết bị điện an toàn, kỹ năng thoát hiểm, sử dụng bình chữa cháy tại chỗ, và tầm quan trọng của việc không cơi nới, bịt kín lối thoát hiểm cần được truyền tải một cách dễ hiểu, dễ nhớ và thường xuyên. Các buổi diễn tập PCCC định kỳ tại các khu dân cư, chung cư cần được tổ chức nghiêm túc và mang lại hiệu quả thực tế.

Vụ cháy tại chung cư Độc Lập là một lời cảnh tỉnh đắt giá, nhắc nhở chúng ta rằng công tác PCCC không chỉ là trách nhiệm của riêng lực lượng chức năng mà là của toàn xã hội, từ cơ quan quản lý, chủ đầu tư, ban quản lý tòa nhà cho đến từng cá nhân, từng hộ gia đình. 

Để ngăn chặn những thảm kịch tương tự, cần có một sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy và hành động. Cần thiết xây dựng một chiến lược tổng thể và dài hạn về an toàn PCCC, với trọng tâm là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trên toàn quốc, siết chặt các quy định, xử lý nghiêm minh các vi phạm, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức và kỹ năng PCCC cho mỗi người dân. 

Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể biến những hồi chuông báo động đau lòng thành những hành động thiết thực, xây dựng một xã hội an toàn hơn, nơi mỗi mái nhà thực sự là một tổ ấm bình yên.