Một đề tài sống mãi trong văn học Việt Nam

Buổi bế mạc Trại sáng tác văn học về đề tài “Lực lượng vũ trang- Chiến tranh cách mạng” năm 2023 do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức (từ ngày 1 đến 15-8) diễn ra trong không khí ấm áp tình đồng chí, đồng đội tại Nhà sáng tác Đà Nẵng.

Nhà văn Nguyễn Trọng Tân (người có thời gian dài gắn bó với chiến trường “Khu 5”) đã cho ra đời tiểu thuyết “Chiến binh và cuộc đụng đầu lịch sử” (tái hiện toàn bộ cuộc chiến đấu oanh liệt của Sư đoàn Bộ binh 10 trong chiến dịch Plei Me lịch sử tại thung lũng Ia Đrăng trên mặt trận Tây Nguyên năm 1965) tại trại viết lần này, chia sẻ: “15 ngày trong trại sáng tác là khoảng thời gian tuyệt vời để các nhà văn gặp gỡ trao đổi học thuật, thể hiện trách nhiệm, cống hiến của mình bằng những bản thảo có giá trị…”.

Các nhà văn, nhà thơ đến tham gia Trại sáng tác văn học về đề tài “Lực lượng vũ trang- Chiến tranh cách mạng” năm 2023 .

Trao đổi với chúng tôi, Thượng tá Lê Xuân Thành, Phó giám đốc, Phó tổng biên tập Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, cho biết: Sau 15 ngày lao động miệt mài trên "cánh đồng nghệ thuật, các văn nghệ sĩ đã cho ra đời 17 bản thảo cơ bản hoàn chỉnh với gần 20.000 trang viết. Trong đó có 11 tiểu thuyết, 1 trường ca, 4 tập bút ký và 1 chuyên luận phê bình văn học. Tất cả các bản thảo lần này đều hướng về kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, 70 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Các tác phẩm đã khắc họa làm nổi bật hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ, người chiến sĩ trong chiến tranh cũng như trong hòa bình. Tiêu biểu như tiểu thuyết “Rừng mặn” của nhà văn Hà Đình Cẩn với nội dung xoay quanh cuộc chiến đấu ác liệt và cam go của những chiến sĩ nơi chiến khu Rừng Sác trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Nhà văn Châu La Việt với “Trăng Him Lam”, như mượn sự ảo diệu của nghệ thuật để tái hiện những năm tháng ác liệt của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, với những hình ảnh đã đi sâu vào lịch sử dân tộc như trong thơ Tố Hữu: “Chiến sĩ anh hùng/Đầu nung lửa sắt/56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt/Máu trộn bùn non/Gan không núng/Chí không mòn…” để cuối cùng làm nên một Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu. Cùng với đó, ông còn hoàn thành 1 tiểu thuyết đặc biệt trên vùng đất "Khu 5" yêu dấu với tựa đề “Tình yêu xứ Quảng”.

Nhà văn, nhà báo Hoàng Dự với “Nước mắt quê hương” là sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu người lính và khói lửa chiến tranh, giữa hậu phương và tiền tuyến, giữa sự kiên gan và đớn hèn… để khái quát lại sự bi tráng của chiến tranh. Nhà văn Hà Phạm Phú với tiểu thuyết “Một và nhiều”, là sự hội tụ đặc biệt mà theo ông nói đây là những tinh hoa trong cuộc đời cầm bút của mình, ông dốc toàn tâm toàn lực vào những trang viết lần này.

Bên cạnh đó còn có “Miền cỏ tranh” của nhà văn Nguyễn Minh Ngọc và “Im lặng sống” của nhà văn An Bình Minh. Đây là 2 tác phẩm một bút pháp mà hai tác giả đang cố gắng sử dụng thi pháp mới khi viết về chiến tranh. Bởi bên cạnh những sự bi hùng, còn mở ra những chân trời mới cho số phận của con người trở về sau chiến tranh. Có thể coi đây là một lối viết, một phong cách hiện đại mang đến sự mới lạ của văn chương thời hội nhập.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm với các nhà văn, nhà thơ trong buổi bế mạc.

Bên cạnh những nhà văn cao niên đi sâu khai về đề tài chiến tranh thì các nhà văn trẻ cũng không chịu thua kém bậc đàn anh. Cụ thể như nhà văn Trần Khánh Toàn, sau khi hoàn thành bản thảo “Biển bây giờ vẫn khát” vừa được Bộ tư lệnh Cảnh sát biển trao giải A trong cuộc Vận động sáng tác về Cảnh sát biển Việt Nam, thì tiếp đà hưng phấn, anh đã cơ bản hoàn thành tiểu thuyết “Thao thức phía hoàng hôn”, với một đề tài vô cùng mới lạ, viết về những chiến sĩ mũ nồi xanh làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.

Cùng với nhà văn Trần Khánh Toàn, các nhà văn, nhà thơ còn lại cũng đã cơ bản hoàn thành tác phẩm của mình như: Nhà văn Bùi Thị Biên Linh với tiểu thuyết “Hạnh phúc”; nhà văn Linh Tâm với tập bút ký “Nắng biên thùy”; nhà thơ Nguyễn Thanh Hải với Trường ca “Long Hựu”; nhà văn Xuân Hùng với chuyên luận “Tiểu thuyết viết về chiến tranh qua từ góc nhìn hiện đại”. Nhà văn trẻ Trương Chí Hùng với tập bút ký “Tây Nam biên viễn”, là sự hội tụ đầy đủ những tội ác chiến tranh mà bọn Pôn Pốt Ieng Sary đã gây ra trên miền biên giới Tây Nam.

Có thể nói, với sự đa dạng về thể loại, đa sắc về góc nhìn, kết quả của Trại sáng tác văn học đã nói lên những khát khao và hấp dẫn của văn học viết về đề tài “Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng” thật sự là một đề tài sống mãi trong văn học Việt Nam. Thông qua đó làm nổi bật hơn nữa hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ, người chiến sĩ trong chiến tranh cũng như trong hòa bình.