Truy xuất nguồn gốc: Nền tảng cho minh bạch và an toàn thực phẩm

Sáng 28/10, tại trụ sở Bộ Công Thương, diễn ra Hội thảo lấy ý kiến góp ý về dự thảo Thông tư của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương. Tại hội thảo, các đại biểu đã thẳng thắn góp ý nhằm làm cơ sở để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện nội dung dự thảo. 

Sớm có hành lang pháp lý rõ ràng cho truy xuất nguồn gốc

Bà Phạm Thị Lý, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, cho biết hệ thống công nghệ truy xuất nguồn gốc đã được nghiên cứu và ứng dụng thành công tại Hà Nội từ năm 2017. Kết quả này giúp thành phố ban hành kế hoạch đầu tiên về xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc lương thực, thực phẩm, tạo nền tảng để nhân rộng ra nhiều địa phương khác.

“Từ thành công của Hà Nội, đến nay chúng tôi đã hỗ trợ hơn 10 tỉnh, thành xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc cấp tỉnh”, bà Lý cho biết.

Theo bà Lý, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa là một trong những đơn vị đầu tiên kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ cần ban hành các văn bản pháp lý về truy xuất nguồn gốc nhằm bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp và người tiêu dùng. Hiệp hội cũng đã đề xuất Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tích hợp công nghệ này vào Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”. Qua đó, tạo kết nối giữa nhà sản xuất, cơ quan quản lý và người tiêu dùng.

“Chúng tôi coi truy xuất nguồn gốc không chỉ là công cụ minh bạch thông tin, mà còn là biện pháp bảo vệ thị trường trong nước, giúp doanh nghiệp kinh doanh chân chính khẳng định uy tín và thương hiệu của mình”, bà Lý nhấn mạnh.

Sau gần 10 năm triển khai và vận động doanh nghiệp áp dụng, bà Lý cho rằng đã đến lúc cần có các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể như thông tư, nghị định và tiến tới luật hóa để các doanh nghiệp có thể áp dụng thuận lợi, đồng bộ trên toàn quốc.

“Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ dự thảo Thông tư của Bộ Công Thương và sẵn sàng đồng hành trong công tác tuyên truyền, hướng dẫn, tập huấn để doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận, ứng dụng hiệu quả hệ thống này. Đây là bước đi quan trọng hướng tới môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi và hiện đại hơn”, bà Phạm Thị Lý khẳng định.

Số hóa toàn bộ quy trình sản xuất, hướng tới minh bạch nguồn gốc sản phẩm

Ông Nguyễn Xuân Khoa, Giám đốc Công nghệ thông tin của Tập đoàn TH nhận định, trong những năm qua, Tập đoàn TH liên tục đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống công nghệ sản xuất, công nghệ thông tin và quản trị doanh nghiệp. Ngay từ những ngày đầu xây dựng hoạt động sản xuất sữa, một trong những mục tiêu trọng tâm của TH là hình thành hệ thống cơ sở dữ liệu toàn diện, phục vụ vận hành và đặc biệt là minh bạch hóa thông tin sản phẩm.

Theo đại diện TH, việc minh bạch hóa được thực hiện trên nhiều khâu, từ quy trình sản xuất, vận chuyển đến kiểm soát chất lượng, nhằm đảm bảo người tiêu dùng có thể truy xuất đầy đủ nguồn gốc từng sản phẩm.

Trong khâu logistics, TH ứng dụng hệ thống quản lý kho vận và bán hàng qua tất cả các kênh, từ trực tiếp đến trực tuyến, từ bán buôn đến bán lẻ. Mỗi lô sản phẩm đều có mã định danh riêng, giúp theo dõi hành trình hàng hóa đến tận tay người tiêu dùng.

Với hệ thống dữ liệu khép kín đó, TH không chỉ minh bạch hóa thông tin ra thị trường mà còn phục vụ trực tiếp cho công tác quản trị nội bộ. Doanh nghiệp có thể theo dõi chất lượng từng sản phẩm và chủ động xử lý nếu phát sinh sự cố, xác định chính xác vị trí sản phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng để thu hồi nhanh chóng khi cần thiết.

Ông Nguyễn Xuân Khoa cho biết, doanh nghiệp từ lâu mong muốn có một hệ thống truy xuất nguồn gốc thống nhất do cơ quan nhà nước vận hành, nhằm xác nhận và công bố thông tin sản phẩm tới người tiêu dùng một cách chính thức.

“Chúng tôi kỳ vọng dữ liệu do doanh nghiệp cung cấp sẽ không chỉ được công bố, mà còn được xác thực bởi cơ quan quản lý có thẩm quyền”, ông Khoa chia sẻ.

“Lá chắn” giúp ngành đồ uống ngăn chặn hàng giả, hàng nhái

Phát biểu tại Hội thảo góp ý dự thảo Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm do Bộ Công Thương tổ chức sáng 28/10, ông Lương Xuân Dũng, đại diện Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam, khẳng định truy xuất nguồn gốc là một công cụ quản lý quan trọng, giúp cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ sản phẩm đủ điều kiện lưu thông trên thị trường. Đồng thời, nâng cao uy tín và độ tin cậy của doanh nghiệp thông qua sự minh bạch về xuất xứ và nguồn nguyên liệu.

Ông Dũng cho biết, ngay sau khi nhận được văn bản xin ý kiến từ Cục Công nghiệp, Hiệp hội đã chuyển toàn bộ nội dung tới các doanh nghiệp hội viên để lấy ý kiến phản hồi. “Đến nay, chúng tôi mới nhận được một số ý kiến bước đầu và rất mong buổi hội thảo hôm nay, với sự tham dự của các doanh nghiệp lớn như Habeco, Sabeco, Halico, sẽ có thêm nhiều đóng góp thiết thực cho dự thảo”, ông Dũng cho biết.

Theo đại diện Hiệp hội, một số doanh nghiệp đã có ý kiến góp ý cụ thể đối việc liên quan đến việc định danh sản phẩm thực phẩm. Các doanh nghiệp đề xuất bổ sung quy định cho phép sử dụng dữ liệu đã có trong hệ thống hóa đơn điện tử hoặc hệ thống quản trị doanh nghiệp, dưới dạng tham chiếu hoặc mã định danh có giá trị pháp lý tương đương. Việc này, theo ông Dũng, sẽ giúp giảm trùng lặp nhập liệu, tiết kiệm thời gian và phù hợp với định hướng chuyển đổi số.

Bên cạnh đó, liên quan đến việc lưu trữ và cung cấp hồ sơ, Hiệp hội kiến nghị nên nới thời hạn cung cấp tài liệu từ 24 giờ lên tối đa 48 giờ trong trường hợp phụ thuộc vào đối tác thượng nguồn, đồng thời yêu cầu toàn bộ thao tác được ghi nhận trong nhật ký hệ thống nhằm đảm bảo tính minh bạch và khả thi.

“Thông tư cần sớm đi vào thực tiễn để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái”, ông Dũng nhấn mạnh đồng thời cho biết, việc sớm ban hành và triển khai thông tư là yêu cầu cấp thiết, bởi đây là quy định mang tính bắt buộc nhằm chuẩn hóa quy trình sản xuất, phân phối và bảo đảm an toàn thực phẩm. Theo ông, truy xuất nguồn gốc sẽ là "lá chắn” giúp giảm thiểu hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng trên thị trường đồ uống.

Theo đại diện Hiệp hội, giá bao bì của các sản phẩm bia chính hãng và hàng nhái gần như tương đương, nhưng sự khác biệt nằm ở “ruột bia”, chất lượng sản phẩm bên trong. Người tiêu dùng nhiều khi chỉ quan tâm đến giá rẻ mà chưa ý thức hết rủi ro đối với sức khỏe.

Hiện nay, thị phần bia kém chất lượng đang tồn tại tràn lan trên toàn quốc và có xu hướng tăng. Ông Dũng cho rằng, nếu quy định về truy xuất nguồn gốc được thực thi nghiêm túc, tình trạng này sẽ giảm đáng kể, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp tuân thủ pháp luật.

Mục tiêu xây dựng Thông tư nhằm thiết lập một hành lang pháp lý thống nhất, đồng bộ và hiệu lực để quản lý hoạt động truy xuất nguồn gốc thông qua một hệ thống điện tử tập trung, bắt buộc đối với các sản phẩm thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương. Nâng cao triệt để hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, chuyển đổi phương thức quản lý từ bị động sang chủ động, phòng ngừa dựa trên việc phân tích dữ liệu theo thời gian thực, góp phần ngăn chặn từ sớm, từ xa các nguy cơ mất an toàn thực phẩm.