Thông tư số 02/2025/TT-TTCP: Bước tiến cụ thể hóa tinh thần gần dân, sát dân
Thông tư số 02/2025/TT-TTCP ngày 25/6/2025 đã góp phần chuẩn hóa khâu tổ chức, nghiệp vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Thông tư số 02/2025/TT-TTCP ngày 25/6/2025 của Thanh tra Chính phủ hướng dẫn thực hiện một số quy định thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Thanh tra Chính phủ liên quan đến chính quyền địa phương 2 cấp đã góp phần hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tạo nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả giải quyết các vụ việc ngay từ cơ sở. Đây cũng là bước tiến trong việc cụ thể hoá tinh thần xây dựng chính quyền "gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân".
Ảnh đồ hoạ: Bảo Anh
Theo TS. Nguyễn Thị Hồng Thuý, Trưởng khoa Nghiệp vụ giải quyết KNTC&PCTN (Trường Cán bộ thanh tra), mô hình tổ chức cơ quan tiếp công dân theo quy định hiện nay đã khá rõ vai, rõ việc. Điều 3 Thông tư số 02/2025/TT-TTCP quy định, Văn phòng HĐND và UBND cấp xã là cơ quan giúp Chủ tịch UBND cấp xã thực hiện một số nhiệm vụ trong công tác tiếp công dân. Cụ thể như phân công người tiếp công dân thường xuyên tại trụ sở, tham mưu Chủ tịch UBND cấp xã thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân định kỳ, đột xuất, cũng như tiếp nhận, phân loại, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo quy định.
Bên cạnh đó, Văn phòng còn có nhiệm vụ tổng hợp tình hình, kết quả công tác tiếp công dân, xử lý đơn, báo cáo định kỳ và đột xuất với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Đáng chú ý, Thông tư đã làm rõ trách nhiệm phối hợp giữa Văn phòng HĐND và UBND cấp xã với Văn phòng Đảng ủy, Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy xã và các cơ quan, tổ chức liên quan trong công tác tiếp công dân tại trụ sở UBND.
Theo bà Thuý, một điểm mới cũng quan trọng là quy định rõ cơ chế ứng phó khi phát sinh vụ việc đông người, phức tạp, có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, khi đó Văn phòng HĐND và UBND cấp xã phải tham mưu Chủ tịch UBND cấp xã kịp thời báo cáo Chủ tịch UBND cấp tỉnh để chỉ đạo xử lý. Đây là quy định rất cần thiết, giúp nâng cao tính chủ động, kịp thời của cấp cơ sở.
Ảnh đồ hoạ: Bảo Anh
Theo Điều 4 Thông tư số 02/2025/TT-TTCP, Văn phòng HĐND và UBND cấp xã tham mưu Chủ tịch UBND cấp xã giao cơ quan chuyên môn xem xét việc thụ lý khiếu nại. Trường hợp đủ điều kiện thụ lý, Chủ tịch UBND cấp xã ra thông báo thụ lý; nếu không đủ điều kiện, phải thông báo rõ lý do không thụ lý cho người khiếu nại biết.
Sau khi thụ lý, cơ quan chuyên môn được giao tiến hành xác minh nội dung khiếu nại hoặc tham mưu Chủ tịch UBND xã thành lập Tổ xác minh để thực hiện việc xác minh. Trên cơ sở kết quả xác minh, cơ quan này tham mưu Chủ tịch UBND cấp xã ban hành quyết định giải quyết khiếu nại.
“Cơ chế này bảo đảm tính liên thông và phân định rõ trách nhiệm giữa Văn phòng và cơ quan chuyên môn, đồng thời giúp Chủ tịch UBND cấp xã nắm chắc hồ sơ vụ việc trước khi ra quyết định. Đây là nền tảng quan trọng để hạn chế tình trạng giải quyết mang tính hình thức hoặc thiếu căn cứ thực tế”, TS. Nguyễn Thị Hồng Thuý nhận định.
Ngoài ra, Văn phòng HĐND và UBND cấp xã còn có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc và tổ chức thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật, một điểm thể hiện yêu cầu xuyên suốt, đồng bộ trong quy trình quản lý.
Ảnh đồ hoạ: Bảo Anh
Theo quy định tại Điều 5 Thông tư số 02/2025/TT-TTCP quy định, Chủ tịch UBND cấp xã tự mình hoặc giao cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã xử lý ban đầu thông tin tố cáo, kiểm tra, xác minh thông tin về người tố cáo, điều kiện thụ lý và tham mưu Chủ tịch UBND cấp cã xem xét việc thụ lý.
Nếu đủ điều kiện, Chủ tịch UBND cấp xã ra quyết định thụ lý, giao cơ quan chuyên môn xác minh nội dung tố cáo hoặc thành lập Tổ xác minh. Nếu không đủ điều kiện, phải thông báo cho người tố cáo biết và nêu rõ lý do.
Trên cơ sở kết quả xác minh, Chủ tịch UBND cấp xã xem xét, ban hành kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý, đồng thời thông báo kết luận đến người tố cáo và chỉ đạo theo dõi, đôn đốc việc thực hiện.
“Quy trình này thể hiện rõ nguyên tắc trách nhiệm người đứng đầu, đồng thời đề cao tính minh bạch, công khai trong xử lý tố cáo. Việc xác định rõ các bước xử lý, thẩm quyền, trình tự là cơ sở để tránh tình trạng né tránh, đùn đẩy hoặc giải quyết sai thẩm quyền”, TS. Nguyễn Thị Hồng Thuý nhấn mạnh.
Cũng theo bà Thuý, mô hình và quy trình được quy định tại Thông tư số 02/2025/TT-TTCP góp phần chuẩn hóa khâu tổ chức, nghiệp vụ trong tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo ở cấp xã. Khi hệ thống vận hành thống nhất, minh bạch và trách nhiệm được xác định rõ, niềm tin của người dân vào chính quyền cơ sở sẽ được củng cố.
“Giải quyết tốt ngay từ cơ sở là cách hiệu quả nhất để giảm khiếu kiện vượt cấp, kéo dài. Thông tư mới không chỉ mang tính kỹ thuật hành chính mà còn thể hiện bước tiến trong tư duy quản trị công, từ "quản lý" sang "phục vụ", bà Thuý nhấn mạnh.
