A- A A+ | Chia sẻ bài viết lên facebook Chia sẻ bài viết lên twitter Chia sẻ bài viết lên google+

Thực tiễn vận hành chính quyền 2 cấp: Áp lực và bài học từ công tác tiếp công dân

Sau khi chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh và xã), tỉnh Phú Thọ bước vào giai đoạn thử thách trong công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Bộ máy hành chính tinh gọn hơn, song yêu cầu về trách nhiệm, tốc độ xử lý và tính thống nhất trong chỉ đạo lại cao hơn bao giờ hết.

 

Tổ công tác của Thanh tra Chính phủ làm việc tại tỉnh Phú Thọ. Ảnh: Lan Anh

Từ ngày 1/7/2025, tỉnh Phú Thọ chính thức vận hành đơn vị hành chính mới theo Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội. Việc sắp xếp, hợp nhất ba tỉnh Vĩnh Phúc, Hòa Bình và Phú Thọ cũ thành một tỉnh thống nhất tạo ra bước ngoặt trong quản lý hành chính, đồng thời đặt ra hàng loạt vấn đề mới về phân định thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý đơn thư.

Theo Thanh tra tỉnh Phú Thọ, giai đoạn đầu thực hiện mô hình 2 cấp xuất hiện không ít vướng mắc.

Một số vụ việc được UBND cấp huyện cũ hoặc cấp xã cũ giải quyết dở dang, nay chưa xác định rõ cơ quan kế thừa thẩm quyền. Bên cạnh đó, có những trường hợp người bị tố cáo đã nghỉ hưu hoặc chuyển công tác sang lĩnh vực khác, nhưng luật hiện hành chưa quy định rõ cơ chế xử lý, dẫn đến lúng túng cho cấp cơ sở.

Đội ngũ công chức làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư tại cấp xã đa phần kiêm nhiệm, nhiều người mới điều chuyển từ lĩnh vực khác, thiếu kinh nghiệm thực tiễn.

“Sự thay đổi tổ chức hành chính đòi hỏi cán bộ phải thích ứng nhanh, nhưng công tác tiếp công dân lại cần sự kiên trì, tinh tế. Đây là thách thức không nhỏ trong thời gian đầu vận hành mô hình mới,” bà Lại Thị Tuyết Lan, Phó Chánh Thanh tra tỉnh chia sẻ.

Theo thống kê, sau sáp nhập, khối lượng công việc tăng mạnh do mọi vụ việc khiếu nại lần hai hoặc tố cáo tiếp đều thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch UBND tỉnh. Nếu trước đây, cấp huyện còn chia sẻ phần trách nhiệm này, thì nay toàn bộ áp lực dồn lên cấp tỉnh và các cơ quan chuyên môn.

Điều này đồng nghĩa, mỗi sai sót nhỏ ở cấp xã có thể kéo theo hệ lụy lớn ở cấp tỉnh, nhất là trong bối cảnh đơn thư phát sinh nhiều, tính chất phức tạp. Bên cạnh đó, địa bàn rộng, dân số đông, khối lượng văn bản hành chính cần xử lý tăng nhanh khiến việc thống kê, cập nhật số liệu, theo dõi tiến độ giải quyết gặp nhiều khó khăn.

Đặc biệt, thời điểm sau sáp nhập cũng trùng với giai đoạn chuẩn bị Đại hội Đảng các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, khiến lượng đơn thư phản ánh, tố cáo về công tác cán bộ tăng rõ rệt.

Cùng lúc, một số vụ việc đất đai tồn tại từ trước tiếp tục phát sinh khiếu nại liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư… tạo áp lực lớn cho cơ quan tiếp công dân và ngành Thanh tra.

Đại diện lãnh đạo phường, xã tỉnh Phú Thọ cho ý kiến tại buổi làm việc. Ảnh: Lan Anh

Thanh tra tỉnh Phú Thọ chỉ rõ, các quy định hiện hành như Luật Tố cáo 2018, Luật Khiếu nại 2011, Luật Tiếp công dân 2013, Nghị định 41/2025 và Thông tư 02/2025 của Thanh tra Chính phủ chưa cập nhật đầy đủ tình huống phát sinh trong mô hình chính quyền 2 cấp.

Ví dụ, chưa có quy định cụ thể đối với trường hợp người bị tố cáo là cán bộ đã nghỉ hưu hoặc cơ quan cũ đã chấm dứt hoạt động; hay chưa xác định rõ thủ tục chuyển giao hồ sơ các vụ việc đang giải quyết dở dang từ cấp huyện sang cấp tỉnh hoặc xã.

Chính vì thế, Thanh tra tỉnh đã tổng hợp các vướng mắc này để báo cáo Thanh tra Chính phủ xin hướng dẫn, bảo đảm sự thống nhất trong áp dụng pháp luật. Đồng thời, địa phương kiến nghị Trung ương sớm nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các luật và nghị định liên quan, phù hợp với mô hình tổ chức mới.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc với tỉnh, ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương nhấn mạnh, mọi cải cách thể chế chỉ có ý nghĩa khi được vận hành bởi đội ngũ công chức chuyên nghiệp, trách nhiệm và có kỹ năng.

“Khó khăn về thể chế có thể tháo gỡ bằng văn bản, nhưng khó khăn về con người phải tháo gỡ bằng đào tạo và kỷ luật công vụ. Mấu chốt của công tác tiếp công dân vẫn là con người – phải kiên nhẫn, có tâm và hiểu pháp luật”, ông Điệp nói.

Ông Điệp cũng đề nghị tỉnh Phú Thọ xây dựng kế hoạch đào tạo chuyên sâu cho cán bộ cấp xã, nhất là đội ngũ làm công tác tiếp công dân và xử lý đơn thư. Khi cấp xã làm tốt, tỉnh sẽ nhẹ hơn rất nhiều. Giữ được kỷ cương từ cơ sở là giữ được ổn định chung.

Thực tiễn ở Phú Thọ cho thấy, mô hình 2 cấp giúp bộ máy hành chính tinh giản, nhưng cũng đòi hỏi năng lực phối hợp và phản ứng nhanh hơn trước nhiều lần.

Để tránh gián đoạn công việc, Thanh tra tỉnh đã chủ động phân công các phòng nghiệp vụ “đỡ đầu” cho từng nhóm xã, phường, hướng dẫn nghiệp vụ tiếp công dân, xử lý đơn thư và tổng hợp báo cáo định kỳ. Cách làm này bước đầu giúp liên thông dữ liệu, hạn chế chồng chéo và nâng cao năng lực cho cơ sở.

“Không ai làm thay ai được. Mỗi xã phải là một điểm vững trong công tác dân nguyện. Khi dân tin ở xã, họ sẽ không đi xa hơn,” ông Nguyễn Hồng Điệp nhận định.

Vượt qua những khó khăn ban đầu, công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của tỉnh Phú Thọ vẫn bảo đảm đúng quy định, không phát sinh điểm nóng, không có tình trạng công dân lưu trú dài ngày tại Trung ương.

Từ thực tế này, có thể khẳng định, hiệu lực của mô hình 2 cấp không nằm ở số lượng cơ quan, mà ở chất lượng điều hành và tính kỷ luật hành chính. Phú Thọ đang chứng minh rằng, sự liêm chính, kiên định và tinh thần phục vụ Nhân dân chính là “hạ tầng mềm” vững chắc nhất trong quá trình sắp xếp, đổi mới bộ máy – một bài học đáng giá cho nhiều địa phương đang chuẩn bị vận hành mô hình tương tự./.

 

 

 


Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết