Thanh tra Chính phủ tiếp công dân tại Quảng Ninh

Toàn cảnh buổi tiếp công dân. Ảnh: Huy Trần

Tranh chấp tập trung vào hai nhóm vấn đề chính

Buổi tiếp được chủ trì bởi Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Dương Quốc Huy. Tham dự có ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương; ông Ngô Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực I. Về phía tỉnh Quảng Ninh có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Văn Ánh và lãnh đạo các sở, ngành: Thanh tra tỉnh, Công an tỉnh, Sở Nông nghiệp và môi trường, Sở Xây dựng, Sở Tài chính, Ban Quản lý Khu kinh tế, Cục Thi hành án dân sự tỉnh, Văn phòng UBND tỉnh và Ban Tiếp công dân tỉnh.

Theo trình bày của công dân, tranh chấp xoay quanh hai vấn đề: Việc thi hành Bản án số 21/2021/HC-ST và Quyết định thi hành án hành chính số 02/2022/QĐ-THA; yêu cầu xem xét quyền sử dụng đất, bồi thường, hỗ trợ đối với hai diện tích 24.410 m² và 5.501,8 m² đất rừng.

Bản án hành chính số 21/2021/HC-ST đã tuyên hủy một phần các quyết định thu hồi đất, phê duyệt phương án hỗ trợ và yêu cầu UBND huyện Vân Đồn thực hiện lại toàn bộ quy trình thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ đúng pháp luật. Quyết định số 02/2022/QĐ-THA xác định trách nhiệm thi hành đầy đủ bản án.

Công dân cho rằng đến nay việc thi hành án “chưa đầy đủ”, nhất là chưa “trả lại quyền sử dụng thực tế diện tích 24.410 m²” và “chưa tính đúng, đủ công sức cải tạo, tôn tạo” đối với diện tích 5.501,8 m². Ngoài ra, công dân tố cáo Chủ tịch UBND huyện Vân Đồn (giai đoạn 6/2021–6/2025) về một số nội dung liên quan quá trình tổ chức thi hành án và quản lý đất đai.

Tuy nhiên công dân không thống nhất với kết luận này, cho rằng địa phương “chỉ mới thông báo”, chưa thực hiện các nghĩa vụ chuyển giao thực địa, chưa xem xét đúng hiện trạng đất rừng và chưa xác minh đầy đủ các công trình xây dựng mới trên đất.

Cần nhìn toàn bộ quá trình khiếu nại, không chỉ riêng giai đoạn sau bản án

Tại buổi tiếp, ông Ngô Mạnh Hùng phân tích, để đánh giá đúng việc thi hành Bản án số 21/2021/HC-ST và Quyết định số 02/2022/QĐ-THA, cần đặt vụ việc của ông Phạm Thanh Tơn, bà Lương Thị Bích Thủy trong toàn bộ quá trình khiếu nại và xử lý hành chính trước đó, không chỉ nhìn riêng giai đoạn sau khi có bản án.

Theo ông Hùng, ban đầu gia đình ông Tơn được giao đất, sau đó cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định hủy hồ sơ giao đất. Gia đình đã khiếu nại lần một, rồi khiếu nại lần hai; đến khi tỉnh đình chỉ giải quyết và giao cho chính quyền lập phương án bồi thường, hỗ trợ đối với phần diện tích còn lại thì gia đình rút khiếu nại. Điều này dẫn tới hệ quả là: Một mặt, quyết định hành chính hủy hồ sơ giao đất làm mất “quyền gốc” phát sinh từ quyết định giao đất trước đây; mặt khác, lại hình thành một quan hệ hành chính mới là xem xét bồi thường, hỗ trợ đối với phần diện tích đất mà gia đình đang quản lý, sử dụng.

Từ đó, ông Hùng nhấn mạnh cần làm rõ “bản chất” của việc Tòa án tuyên hủy các quyết định thu hồi, bồi thường: Một khả năng là Nhà nước đã thu hồi sai đối với phần đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của hộ gia đình; khả năng khác là cơ quan Nhà nước đã thu hồi đối với diện tích vốn không phải là đất đã được giao hợp pháp cho hộ, nhưng vẫn lập phương án thu hồi, bồi thường.

Mỗi trường hợp kéo theo hệ quả pháp lý khác nhau về việc “khôi phục quyền lợi hợp pháp của người dân”. Nếu bản án tuyên hủy vì thu hồi sai trên phần đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của hộ, thì việc khôi phục phải gắn với việc “khoanh định và trả lại cụ thể diện tích đất đó” cho người dân. Ngược lại, nếu đây không phải là đất đã được giao hợp pháp, mà chỉ là căn cứ để xem xét bồi thường, hỗ trợ, thì “khôi phục quyền lợi hợp pháp” không thể hiểu đơn giản là trả lại nguyên trạng diện tích đất, mà phải được xem xét trong khuôn khổ quan hệ bồi thường, hỗ trợ.

Tại buổi tiếp, ông Nguyễn Hồng Điệp nhấn mạnh đây là vụ việc phức tạp, kéo dài nhiều năm và đã có bản án hành chính có hiệu lực pháp luật. Vì vậy, cả cơ quan chức năng của tỉnh và công dân đều phải nghiêm túc thực hiện các nội dung bản án.

Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ nội dung bản án, bảo đảm thực hiện đầy đủ, đúng quy định; giải quyết dứt điểm vụ việc, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, không để phát sinh khiếu nại, tố cáo vượt cấp.

Kết luận buổi tiếp, Phó Tổng Thanh tra Dương Quốc Huy đề xuất UBND tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương rà soát và thực hiện đầy đủ bản án, quyết định thi hành án; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; không để phát sinh khiếu nại phức tạp vượt cấp.

Phó Tổng Thanh tra Dương Quốc Huy giao Ban Tiếp công dân Trung ương phối hợp với Cục I theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện bản án và việc giải quyết kiến nghị, khiếu nại của công dân; giải quyết dứt điểm trước ngày 28/2/2026.