Số hóa dữ liệu, hướng tới nền tài chính thông minh vào năm 2030

Hiện đại hóa hạ tầng dữ liệu, phục vụ người dân và doanh nghiệp

Theo định hướng của Chiến lược, đến năm 2030, dữ liệu ngành Tài chính sẽ trở thành động lực chủ đạo thúc đẩy đổi mới mô hình quản trị, tối ưu hóa nguồn lực tài chính công và tạo nền tảng cho ra quyết định dựa trên phân tích, dự báo chính xác. Mục tiêu xuyên suốt là phát triển hệ sinh thái dữ liệu tài chính mở, thông minh, an toàn và kết nối đồng bộ với Trung tâm dữ liệu quốc gia.

Ngay trong giai đoạn 2025-2030, Bộ Tài chính tập trung vào ba trụ cột gồm: Hoàn thiện khung thể chế dữ liệu, Phát triển hạ tầng công nghệ hiện đại và Nâng cao năng lực quản trị dữ liệu. Mọi hoạt động của ngành từ Thuế, Hải quan, Kho bạc đến Chứng khoán, Bảo hiểm sẽ được số hóa, liên thông, góp phần xây dựng hệ thống tài chính công minh bạch, hiệu quả, đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm phục vụ.

Về thể chế, Bộ Tài chính đang hoàn thiện khung pháp lý cho dữ liệu tài chính, bao gồm ban hành khung quản trị, mô hình dữ liệu, từ điển dữ liệu và quy chuẩn chia sẻ. Các quy định sẽ đảm bảo thống nhất với Khung Kiến trúc dữ liệu quốc gia, đồng thời cập nhật yêu cầu mới về bảo vệ dữ liệu cá nhân, an ninh mạng và giao dịch điện tử trong bối cảnh kinh tế số toàn cầu.

Xác định hạ tầng dữ liệu là nền tảng then chốt, Bộ Tài chính sẽ xây dựng Trung tâm dữ liệu đạt chuẩn quốc tế Tier III, ứng dụng công nghệ Điện toán đám mây, Dữ liệu lớn (Big Data), Trí tuệ nhân tạo (AI) và điện toán hiệu năng cao (HPC). Các nền tảng này không chỉ phục vụ lưu trữ và chia sẻ dữ liệu mà còn tạo năng lực phân tích, dự báo thời gian thực, hỗ trợ điều hành tài chính - ngân sách nhà nước linh hoạt, kịp thời.

Chiến lược đặt ra các muc tiêu khá cụ thể trong giai đoạn 2026 - 2028. Theo đó, sẽ hoàn thiện khung thể chế và kiến trúc dữ liệu ngành Tài chính; chuẩn hóa 100% quy trình nghiệp vụ và cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Xây dựng hạ tầng điện toán đám mây, đạt 70% năng lực lưu trữ. Phát triển các nền tảng dữ liệu lõi (Big Data, DataHub, Analytics). Đảm bảo 70% hoạt động quản lý được số hóa, triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình, đạt 70% tự động hóa phân tích dữ liệu phục vụ điều hành.

Đến năm 2023, đạt 100% năng lực lưu trữ dữ liệu, vận hành trung tâm đạt chuẩn quốc tế Tier III. Hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính, đồng bộ toàn bộ dữ liệu chuyên ngành. Phát triển hệ thống phân tích dữ liệu thông minh, đạt 90% tự động hóa. Đảm bảo 95% hoạt động quản lý nhà nước số hóa, 80% dịch vụ công chủ động. Hoàn thiện trung tâm an ninh mạng, vận hành mô hình bảo vệ bốn lớp toàn diện...

Mở rộng dữ liệu, bảo đảm an toàn và phát triển nhân lực số

Một trong những điểm nhấn của Chiến lược là phát triển Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính - hạ tầng lõi tích hợp toàn bộ dữ liệu chuyên ngành. Khi hoàn thành, hệ thống này sẽ trở thành “bộ não số” của ngành Tài chính, giúp Chính phủ, các cơ quan trung ương và địa phương khai thác dữ liệu thống nhất, hỗ trợ dự báo, phân tích, phòng chống rủi ro và ra quyết định nhanh chóng, chính xác.

Bộ Tài chính cũng đặc biệt chú trọng phát triển dữ liệu mở, tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu tiếp cận thông tin công khai. Cổng dữ liệu mở của Bộ sẽ được kết nối trực tiếp với Cổng dữ liệu quốc gia, cung cấp bộ dữ liệu về giá cả, ngân sách, thuế, thị trường tài chính, tài sản công... góp phần tăng tính minh bạch, thúc đẩy sáng tạo dựa trên dữ liệu.

Không dừng lại ở việc cung cấp dữ liệu, Bộ Tài chính còn hướng tới phát triển các dịch vụ dữ liệu giá trị gia tăng. Các sản phẩm như bảng xếp hạng tín dụng, dự báo rủi ro tài chính, mô hình phân tích thị trường hay dịch vụ dữ liệu API chuyên sâu sẽ được xây dựng, mở ra cơ hội phát triển ngành Công nghiệp dữ liệu mới, góp phần hình thành nền kinh tế dữ liệu tại Việt Nam.

Để bảo đảm an toàn, Bộ Tài chính triển khai đồng bộ các giải pháp bảo mật theo mô hình “4 lớp phòng thủ”, giám sát dữ liệu theo thời gian thực qua Trung tâm SOC. Mỗi hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu đều phải đáp ứng tiêu chuẩn an ninh mạng cấp độ cao, có kế hoạch sao lưu, khôi phục và quy trình ứng cứu sự cố thống nhất, đảm bảo tính toàn vẹn, liên tục của dữ liệu.

Song song đó, Bộ Tài chính sẽ xây dựng Quy trình ứng cứu sự cố dữ liệu toàn Ngành, đồng thời triển khai hệ thống cảnh báo sớm và phân tích tự động. Các giải pháp mã hóa, xác thực đa yếu tố, định danh số và ghi nhật ký truy cập được áp dụng để đảm bảo chỉ những người có thẩm quyền mới được truy cập và xử lý dữ liệu nhạy cảm trong môi trường an toàn tuyệt đối.

Nguồn nhân lực dữ liệu được xem là yếu tố quyết định thành công của Chiến lược. Do vậy, Bộ Tài chính sẽ thành lập bộ phận chuyên trách về quản trị và phân tích dữ liệu, xây dựng mạng lưới “cán bộ dữ liệu” tại các đơn vị. Hàng năm, hàng nghìn lượt cán bộ sẽ được đào tạo chuyên sâu về khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, kỹ năng phân tích và quản trị thông tin số.

Bên cạnh đào tạo trong nước, Bộ Tài chính mở rộng hợp tác quốc tế, kết nối với các tổ chức tài chính, học viện và doanh nghiệp công nghệ hàng đầu để trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ giải pháp, tiếp cận công nghệ mới. Việc này không chỉ giúp nâng cao năng lực đội ngũ mà còn tạo cơ hội tiếp cận xu thế toàn cầu về quản trị dữ liệu công và tài chính thông minh.

Với tầm nhìn dài hạn, Chiến lược dữ liệu đến năm 2030 được kỳ vọng sẽ đưa Bộ Tài chính trở thành hình mẫu về quản trị số trong khu vực công. Khi dữ liệu trở thành “nguồn lực chiến lược”, ngành Tài chính sẽ tiên phong trong chuyển đổi số, góp phần xây dựng nền tài chính công khai, minh bạch, thông minh, tạo nền tảng vững chắc cho Việt Nam phát triển kinh tế số bền vững.