Ròng rã 14 năm làm cổ đông, khoản đầu tư của SMBC và VinaCapital vào Eximbank thua xa gửi tiết kiệm?

Hội đồng quản trị Eximbank vừa ban hành nghị quyết chấm dứt trước thời hạn Thoả thuận liên minh chiến lược ngày 27/11/2007 ký giữa Eximbank và Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC). Quyết định được đưa ra sau văn bản đề nghị từ phía SMBC ngày 5/1/2022. Như vậy, thoả thuận hợp tác chiến lược giữa Eximbank và SMBC chấm dứt sau 14 năm.

Theo thoả thuận ban đầu, SMBC đầu tư vào Eximbank với tổng giá trị 225 triệu USD để sở hữu 15% vốn điều lệ, đồng thời trở thành đối tác chiến lược. SMBC cam kết hỗ trợ và hợp tác với Eximbank trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ, ngân hàng đầu tư, quản lý rủi ro theo chuẩn mực quốc tế. Thương vụ định giá Eximbank 1,5 tỷ USD sau khi đầu tư. Ngân hàng Việt Nam những năm 2007 có tổng tài sản khoảng 32.000 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế 700 tỷ đồng.

15% cổ phần Eximbank mà SMBC đang sở hữu hiện có giá thị trường gần 6.600 tỷ đồng, khoảng 290 triệu USD.

Được biết hiện nhà đầu tư ngoại đang sở hữu 29.7% vốn của Eximbank. Cùng với SMBC, năm 2008, Eximbank còn chào bán 5% cổ phần cho quỹ VOF của VinaCapital và 5% cho 2 quỹ thuộc Mirae Asset. Hiện VOF vẫn giữ xấp xỉ 5% vốn của Eximbank.

Cũng cần nhắc đến lượng cổ tức tiền mặt mà Eximbank đã chi trả cho cổ đông suốt 15 năm qua. Trên thực tế, ngân hàng Việt Nam trả cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu liên tục trong giai đoạn từ 2009 – 2013, tức là sau hợp tác chiến lược với SMBC.

Theo tính toán của người viết, SMBC đã nhận về xấp xỉ 1.050 tỷ đồng cổ tức tiền mặt trong giai đoạn 2009 – 2013. Năm ngoái, Eximbank lần đầu lên kế hoạch trả cổ tức trở lại sau 7 năm với định mức 1.800 đồng/cp sau khi đã thanh toán hết trái phiếu VAMC.

Như vậy, cộng thêm phần cổ tức đã nhận, khoản đầu tư vào Eximbank giúp SMBC thu về hơn 7.600 tỷ đồng, khoảng 335 triệu USD (tạm dùng tỷ giá & thị giá hiện tại). Theo ước tính, ngân hàng Nhật Bản lãi khoảng 31% sau 14 năm, tức bình quân gần 2%/năm. Đây là hiệu suất đầu tư có thể nói đáng thất vọng với ngân hàng thuộc hàng nhất nhì xứ sở mặt trời mọc.

Tất nhiên trong bối cảnh cuộc tranh giành quyền lực tại Eximbank chưa ngã ngũ, với việc SMBC thoái cả lô lớn 15% cổ phần thì mức giá hoàn toàn có thể cao hơn nhiều giá trên sàn.

Phía SMBC sau khi không thành công với khoản đầu tư vào Eximbank đã xoay trục sang một đối tác khác tại Việt Nam. Năm ngoái, SMBC đã hoàn tất việc ký kết và mua lại 49% cổ phần FE Credit từ VPBank. Thương vụ định giá FE Credit 2,8 tỷ USD.

Thương vụ bán vốn kỷ lục cũng tạo tiền đề đưa mối quan hệ giữa SMBC và VPBank lên tầm cao mới. Cuối năm 2021, VPBank nhận liên tiếp hai khoản vay hợp vốn cùng có sự tham gia của SMBC với tổng giá trị 300 triệu USD.