Hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc trong công tác quyết toán và kiểm toán Ngân sách Nhà nước

Công cụ quan trọng điều tiết nền kinh tế

Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2025 có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2026 với nhiều nội dung mới nhằm thể chế hóa những quan điểm, chủ trương của Đảng về công tác chỉ đạo quản lý, điều hành NSNN; phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời đáp ứng với yêu cầu, tình hình mới trong công tác sắp xếp, tổ chức bộ máy nhà nước và thực tiễn hiện nay. Trọng tâm xác định NSNN vẫn là công cụ quan trọng thực hiện chức năng quản lý nền kinh tế, điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua các chính sách thu, chi và cân đối NSNN.

Ông Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành phát biểu khai mạc. Ảnh: ĐM

Trong đó, công tác quyết toán NSNN vẫn được xác định là khâu cuối cùng trong một chu trình ngân sách, nhằm tổng kết, đánh giá việc thực hiện ngân sách cũng như các chính sách ngân sách của năm ngân sách. Đây là nhiệm vụ liên quan đến nhiều cơ quan, đơn vị (bao gồm các đơn vị sử dụng ngân sách, các cơ quan quản lý ngân sách, các cấp ngân sách) thể hiện mức độ tuân thủ pháp luật, hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính và trách nhiệm giải trình của cơ quan quản lý, sử dụng NSNN, nhất là các cơ quan trực tiếp sử dụng NSNN. Đồng thời, trong năm 2025 đã thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quyết toán hàng năm (bắt đầu từ quyết toán năm 2025)…

Phát biểu khai mạc, ông Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành khẳng định, Luật NSNN năm 2025 được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực từ năm ngân sách 2026. Việc sửa đổi Luật NSNN sẽ củng cố vững chắc, tạo động lực quản lý, phân bổ và sử dụng ngân sách, nhiều nội dung được sửa đổi có ý nghĩa đến công tác quyết toán, kiểm toán ngân sách của các bộ, cơ quan trung ương. Hội nghị sẽ giúp các bộ, cơ quan trung ương kịp thời cập nhật những quy định mới tại Luật NSNN năm 2025 để từ đó triển khai công tác quyết toán NSNN hằng năm được kịp thời, hiệu quả.

Cũng theo ông Chu Đức Lam, hội nghị tập trung vào 3 nhóm nội dung chính như: Phổ biến cập nhật vào những điểm mới trong quy trình nghiệp vụ của luật, xét duyệt, thẩm định và tổng hợp; trao đổi những khó khăn vướng mắc thường gặp khi phân bổ sử dụng ngân sách; chia sẻ thực tiễn để nâng cao công tác quyết toán; trao đổi về công tác tổ chức kiểm toán việc quản lý sử dụng NSNN và báo cáo sử dụng NSNN trong bối cảnh mới.

Ông Lê Đình Thăng - Kiểm toán viên, kiểm toán trưởng chuyên ngành 2 (Kiểm toán Nhà nước) khẳng định, sau hội nghị công tác quyết toán, kiểm toán sẽ có sự thống nhất giữa các bên. Ảnh: ĐM

Tại Hội nghị, ông Lê Đình Thăng - Kiểm toán viên, kiểm toán trưởng chuyên ngành 2 (Kiểm toán Nhà nước) cho biết, lần đầu tiên có hội nghị 3 bên (phân phối, giám sát và sử dụng quản lý tài chính Nhà nước). Trong quá trình kiểm toán trước đây thường có vài ý kiến khác nhau cần phải thống nhất. Luật NSNN đã có nhiều thay đổi, lịch biểu ngân sách thay đổi đòi hỏi công tác quyết toán chạy theo vấn đề đó; một số quy trình nghiệp vụ thay đổi; lịch biểu kiểm toán cũng thay đổi theo. Điều này đòi hỏi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ ngành, cơ quan Trung ương bởi đây là vấn đề cốt lõi, là hệ thống thông tin tài chính quốc gia…

Sửa đổi, bổ sung tạo thuận lợi cho trong triển khai thực hiện

Trình bày tham luận về công tác xét duyệt và tổng hợp các quyết toán NSNN của các Bộ, cơ quan Trung ương theo Luật NSNN năm 2025, bà Vũ Thị Hải Yến - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành cho biết, về xét duyệt quyết toán NSNN năm (Điều 69) đã sửa đổi, bổ sung quy định trách nhiệm của đơn vị dự toán ngân sách (ĐVDTNS là đơn vị được cấp có thẩm quyền giao DTNS) cấp trên trực tiếp xét duyệt quyết toán đối với đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc (ĐVSDNS là ĐVDTNS được giao trực tiếp quản lý, sử dụng ngân sách) để tăng cường phân cấp, làm rõ trách nhiệm của các ĐVDTNS, khắc phục tình trạng chồng chéo trong việc xét duyệt quyết toán, đảm bảo rút ngắn thời gian tổng hợp quyết toán.

Về thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính các cấp: Bỏ quy định về xét duyệt/thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính các cấp và thay bằng kiểm tra, tổng hợp quyết toán NSNN ĐVDT cấp I; kiểm tra về tính đầy đủ, khớp đúng giữa các số liệu quyết toán với xác nhận của Kho bạc Nhà nước đối với ĐVDT cấp I, đồng thời là DVSDNS. Đồng thời, quy định nội dung kiểm tra quyết toán NSNN của ĐVDT cấp I để tăng cường vai trò, trách nhiệm của thủ trưởng ĐVDT cấp I nhằm rút ngắn thời gian tổng hợp quyết toán NSNN…

Bà Vũ Thị Hải Yến - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành trình bày tham luận về công tác xét duyệt và tổng hợp các quyết toán NSNN của các Bộ, cơ quan Trung ương. Ảnh: ĐM

Về phân cấp, phân quyền: Bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác ở trung ương, thủ trưởng đơn vị dự toán ngân sách về trách nhiệm giải trình liên quan đến lập, phân bổ, điều hành và quyết toán NSNN khi được yêu cầu.

Về cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục: Trong quá trình quyết toán NSNN đã đơn giản hóa và giảm thủ tục: Quy trình kiểm tra và nội dung, thủ tục xét duyệt quyết toán của cơ quan tài chính và đơn vị dự toán cấp I; bỏ thủ tục thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính cấp trên đối với ngân sách cấp dưới trực tiếp ở địa phương.

Về thời hạn và trình tự quyết toán NSNN, các ĐVDT cấp I thuộc NSTW lập báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý gửi về Bộ Tài chính, KTNN trước ngày 05/7 năm sau (hiện hành 1/10). Đặc biệt, Luật NSNN 2025 và Nghị định của Chính phủ không quy định thời hạn gửi báo cáo quyết toán (BCQT) của các ĐVSDNS. Các bộ, cơ quan Trung ương quy định thời hạn các ĐVSDNS gửi BCQT cho phù hợp với thực tế các đơn vị thuộc phạm vi quản lý, đảm bảo thời gian lập, tổng hợp BCQT của bộ, cơ quan Trung ương gửi Bộ Tài chính, KTNN trước ngày 05/7 năm sau. Bộ Tài chính tổng hợp, lập báo cáo quyết toán NSNN trình Chính phủ và gửi KTNN chậm nhất ngày 15/8 năm sau (hiện hành chậm nhất là 14 tháng)…

Cũng theo bà Vũ Thị Hải Yến, trong công tác xét duyệt, thẩm định và tổng hợp quyết toán NSNN hằng năm của một số bộ, cơ quan Trung ương còn muộn so với thời hạn quy định; nhiều bộ, ngành, cơ quan Trung ương gửi báo cáo quyết toán năm chậm; báo cáo quyết toán gửi không đầy đủ tài liệu mẫu, biểu theo quy định, phải yêu cầu bổ sung; chưa gửi đầy đủ thông báo xét duyệt quyết toán của các đơn vị trực thuộc; thuyết minh báo cáo quyết toán không đầy đủ, chưa phân tích số dư kinh phí năm trước chuyển sang năm sau tiếp tục sử dụng đối với từng nguồn vốn. Bên cạnh đó, số liệu quyết toán của một số đơn vị trực thuộc Bộ, ngành không khớp với số thực chi theo xác nhận của KBNN nơi giao dịch do bộ, ngành khi xét duyệt xuất toán hoặc chưa duyệt quyết toán do chưa đủ điều kiện hoặc không đúng tính chất nguồn kinh phí…