Xây dựng chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn

Sự kiện lớn, mang ý nghĩa lịch sử, tạo nền tảng pháp lý vững chắc

Phát biểu tại họp báo, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng thông tin, Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) với số phiếu rất cao.

Theo đó, xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thống nhất trong cả nước, phân định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức bộ máy của từng cấp chính quyền.

Theo Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thì đây là sự kiện lớn, mang ý nghĩa lịch sử, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam.

Mục tiêu là xây dựng Chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn; đồng thời, mở ra cục diện mới trong phát triển đất nước với tầm nhìn lâu dài, ít nhất là cho 100 năm tới.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho rằng Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết và chiến lược nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, hoàn thiện hệ thống chính trị và pháp luật, đồng thời thể hiện ý chí và nguyện vọng của Nhân dân trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Phù hợp yêu cầu xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Tại họp báo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy đã trao đổi về một số nội dung cơ bản của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp Việt Nam.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp Việt Nam đã được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, phản ánh sâu sắc ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, kết hợp giữa ý Đảng, lòng dân, phù hợp tình hình thực tiễn và yêu cầu xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong đó, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5/120 điều của Hiến pháp (gồm Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111); Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp. Cụ thể như sau:

Sửa đổi, bổ sung quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội (Điều 9 của Hiến pháp) để làm rõ vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp, tinh gọn các tổ chức - xã hội, hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ.

Sửa đổi, bổ sung quy định về Công đoàn Việt Nam (Điều 10 của Hiến pháp) theo hướng kế thừa hợp lý các bản Hiến pháp, tiếp tục ghi nhận và thể hiện rõ nét vị trí, vai trò của Công đoàn Việt Nam, bảo đảm thống nhất và không trùng lặp với việc sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 9 của Hiến pháp.

Sửa đổi, bổ sung quy định về quyền trình dự án luật, dự án pháp lệnh của các tổ chức chính trị-xã hội (khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp) theo hướng quy định các cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị-xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội để vừa thể hiện tính dân chủ, vừa phát huy được vai trò tích cực, chủ động của các tổ chức chính trị - xã hội, phù hợp với vị trí và năng lực của các tổ chức này.

Sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức đơn vị hành chính (Điều 110 của Hiến pháp) để tạo cơ sở hiến định cho việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Theo đó, các đơn vị hành chính của Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định.

Sửa đổi, bổ sung quy định về chính quyền địa phương (Điều 111 của Hiến pháp) theo hướng bổ sung quy định về chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt để có cơ sở cụ thể hơn cho việc tiếp tục nghiên cứu, tiến tới có thể thành lập các đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội trong thời gian tới.

Về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp (Điều 2 của Nghị quyết): Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành của Nghị quyết, thời điểm kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và quy định chuyển tiếp để tạo cơ sở pháp lý cần thiết và các điều kiện thuận lợi cho việc sớm kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan thuộc chính quyền địa phương các cấp để chính thức chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7.

Không để công việc bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả

Về những nội dung cơ bản của Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) năm 2025, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho hay, việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp là mô hình này không chỉ khắc phục tình trạng cồng kềnh, tầng nấc, trùng lắp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong mô hình tổ chức chính quyền 3 cấp trước đây, mà còn là cơ sở quan trọng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72 đã hoàn thiện các nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp giữa Trung ương với chính quyền địa phương, giữa chính quyền địa phương cấp tỉnh với chính quyền địa phương cấp xã một cách khoa học, đồng bộ, thống nhất.

Đồng thời, phân định rõ thẩm quyền giữa tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND, tạo điều kiện thực hiện cơ chế điều hành linh hoạt, hiệu quả, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

Đặc biệt, Luật đã trao quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong trường hợp cần thiết được trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc cấp mình và của UBND, Chủ tịch UBND cấp xã, không để công việc bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả.