Hà Nội hào hoa thanh lịch - Di chỉ họ Phùng nơi xứ Đoài mây trắng

Đền thờ Phùng Hưng nằm ở Đường Lâm chính là ngôi đền có quy mô lớn nhất thờ Bố Cái Đại Vương. Diện mạo ngày nay của đền có từ đợt trùng tu lớn vào năm 1889, đời vua Thành Thái. Đền có kiến trúc điển hình của thời nhà Nguyễn vào những năm đầu thế kỷ 20. Trong đền có tấm bia Phùng tự bi ký được tạc vào triều Lê năm Hồng Đức thứ 4 (1473). Tấm bia chép lại nhiều thông tin liên quan đến thân thế, cuộc đời và sự nghiệp của Phùng Hưng. Đến mồng 8 tháng Giêng hằng năm, nhân ngày giỗ của ngài, nhân dân và con cháu họ Phùng lại tề tựu để bày tỏ lòng thành kính tri ân với tiền nhân có công với nước.

Quang cảnh Lễ giỗ đức vua Phùng Hưng mồng 8 tháng Giêng tại Đường Lâm.

GS Trần Quốc Vượng từng khẳng định: "Đường Lâm là vùng đất cổ-người xưa. Đường Lâm tựa lưng vào núi Tản, mặt ngoảnh nhìn ra sông Tích, sông Đà. Đường Lâm sẽ trường tồn và phồn vinh cùng non sông đất nước". Chỉ cách trung tâm Hà Nội hơn 40km, Đường Lâm là một di tích độc đáo, hội đủ các giá trị văn hóa của làng cổ Việt Nam. Đây là nơi bảo tồn, lưu giữ một kho tàng văn hóa vật thể và phi vật thể quý báu của một vùng đất cổ-trung tâm của nền văn hóa xứ Đoài.   

Rời Đường Lâm, chúng tôi đến Khu di tích đền Cao, tọa lạc tại thị trấn Tây Đằng, trung tâm hành chính của huyện Ba Vì. Ngay trong khuôn viên đền Cao là nơi an nghỉ của Thái phó lưỡng triều Lý-Trần Phùng Tá Chu. Ông là một trong những khai quốc công thần có đóng góp quan trọng cho sự hình thành và ổn định của triều Trần. Đứng ở đền Cao có thể phóng tầm mắt chiêm bái ngọn chủ sơn của Đồng bằng Bắc Bộ-núi thiêng Ba Vì-nơi khởi nguyên của người Việt cổ, với những áng mây trắng phiêu lãng lững lờ trôi, mang lại một trải nghiệm vừa thị giác vừa tâm cảm, hùng vĩ.

Xứ Đoài nằm dưới chân núi Ba Vì nhìn ra ngã ba Bạch Hạc, là nơi hợp lưu của 3 con sông lớn (sông Thao, sông Đà và sông Lô) để rồi tụ thủy ở đầu sông Cái. Vì thế, nó mang đầy đủ đặc điểm tự nhiên điển hình của vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Địa hình bán sơn địa núi đồi xen kẽ đồng bằng, đồng chiêm ô trũng xen kẽ với những đầm hồ vực lớn cùng mạng lưới hệ thống sông ngòi dày đặc các con sông Hồng, Đà, Đáy, Nhuệ, Tích, Hát, Bùi, tạo thành nguồn phù sa trù phú, thích hợp với cơ tầng văn hóa nông nghiệp của khu vực này. Đặc trưng địa lý, lối sống nông nghiệp, cùng với truyền thống lịch sử đã góp phần tạo nên con người xứ Đoài sở hữu nhiều đức tính, cần cù, chịu khó nhưng không kém phần mơ mộng, trữ tình.

Chuyến thăm hai điểm di tích thờ hai vị danh nhân họ Phùng nơi xứ Đoài mây trắng đủ để đưa con người thế tục chúng ta phiêu bồng về một cõi tiêu diêu trong tâm tưởng, nơi vẻ đẹp thường hằng của văn hóa Việt đời đời hiện tồn, để càng thêm trân quý hơn những giá trị quý báu của lịch sử dân tộc từ các bậc tiền nhân.