Sự bế tắc bên trong những khu nhà ổ chuột

Chị Beatrice Oriyo, năm nay 34 tuổi, hiện sống cùng 3 đứa con nhỏ trong một căn phòng chật hẹp ở Kibera, khu định cư không chính thức lớn nhất thủ đô Nairobi của Kenya. Mỗi tháng, Oriyo phải chi hơn 43USD tiền thuê căn phòng này. Song điều đáng nói là căn phòng không có nhà vệ sinh riêng và Oriyo phải trả tiền cho mỗi lần sử dụng nhà vệ sinh công cộng. Ngày qua ngày, mọi hoạt động của gia đình chị gói gọn tại đây khi phòng ngủ cũng là phòng sinh hoạt chung, là bếp và cả phòng tắm, còn nơi vui chơi cho 3 đứa trẻ thực sự là điều quá xa xỉ.

Trên thế giới hiện nay còn rất nhiều gia đình khác cùng chung cảnh ngộ với mẹ con Oriyo. Hãng tin Reuters dẫn báo cáo của UN-Habitat cho biết, có tổng cộng hơn 1 tỷ người trên thế giới đang sống trong những khu ổ chuột giống như ở Kibera, nơi họ phải vật lộn để tiếp cận với những dịch vụ cơ bản như chỗ ở, nước sạch, năng lượng, vệ sinh... Dự kiến đến năm 2050, số người sống trong các khu ổ chuột sẽ vào khoảng 3 tỷ người khi dân số thế giới tăng lên và ngày càng có nhiều người chuyển đến thành phố nhằm tìm kiếm cơ hội đổi đời. Điều đó cũng đặt ra thách thức lớn với chính phủ nhiều nước.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) thì cho biết, hơn một nửa dân số đô thị của Kenya hiện sống trong các khu nhà ổ chuột đông đúc như tại Kibera. Hầu hết cư dân ở đây là người di cư từ các khu vực nông thôn. Công việc của họ cũng chủ yếu là những nghề thu nhập thấp, vào khoảng dưới 2USD/ngày, như lái xe gắn máy chở khách, bảo vệ, công nhân hoặc lao động không cố định. Dĩ nhiên, với nguồn thu ít ỏi như vậy thì những người này không đủ tiền thuê một căn hộ hay căn phòng tử tế ở thủ đô Nairobi.

Một góc khu ổ chuột Kibera ở thủ đô Nairobi của Kenya. Ảnh: CNN

UN-Habitat dự báo rằng trong tương lai, 50% mức tăng dân số sống trong các khu ổ chuột sẽ tập trung ở 8 quốc gia, bao gồm: Nigeria, Philippines, Ethiopia, Tanzania, Ấn Độ, Congo, Ai Cập và Pakistan. “Tương lai của chúng ta là đô thị... Hơn một nửa dân số thế giới hiện sống ở các thành phố và thị trấn. Dân số thành thị sẽ tăng 70% vào năm 2050. Bởi vậy, việc giải quyết tình trạng bất bình đẳng và đói nghèo tại các đô thị càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết”, Giám đốc điều hành của UN-Habitat Maimunah Mohd Sharif nói.

Cũng theo Reuters, các quan chức của UN-Habitat cho biết, trước đây tình trạng thiếu nhà ở thường xuất hiện ở các quốc gia đang phát triển, nhưng nay đã trở thành cuộc khủng hoảng toàn cầu và ngay cả những nước giàu có như Mỹ, Anh hay Đức cũng phải đối mặt. “Cuộc khủng hoảng nhà ở toàn cầu đã hiện hữu ở mọi khu vực trên thế giới”, Edlam Yemeru, người đứng đầu văn phòng về kiến thức và đổi mới của UN-Habitat nhận định.

Chính phủ các nước đã tính toán đến những phương án nhằm giúp cư dân lâu năm tại các khu nhà ổ chuột cải thiện cuộc sống của họ, song dường như điều đó không hề đơn giản. Theo ông Joseph Muturi, Chủ tịch của Slum Dwellers International, một mạng lưới người nghèo sống trong những khu ổ chuột ở các khu đô thị, cho rằng các nước cần tập trung vào việc nâng cấp những khu ổ chuột thay vì chuyển các khu ổ chuột này ra ngoài thành phố. Bởi, những gì diễn ra trong quá khứ đã chứng minh rằng, việc đưa nhiều gia đình từ khu ổ chuột đến các khu nhà mới bên ngoài thành phố đã khiến họ bị cô lập, có ít cơ hội chọn lựa việc làm hơn và cuối cùng họ buộc phải trở lại với nơi ở cũ dù nó tồi tàn và bí bách tới mức nào.