Vẫn loay hoay rút bảo hiểm xã hội một lần
Bỏ qua nhiều khuyến cáo, phân tích thiệt hơn của cơ quan chức năng, nhiều người lao động vẫn quyết định chọn rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Nghĩa là họ chấp nhận rủi ro, khi về hưu, về già sẽ không có lương hưu, thậm chí đối mặt với nguy cơ tuổi già bị ốm đau, bệnh nặng mà không chi trả nổi viện phí, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. Hay nói cụ thể hơn, họ chấp nhận “đến đâu hay đến đó”.
Đó là lựa chọn trước mắt của người lao động, nhưng với một quốc gia thì tình trạng nhiều người lao động rút BHXH một lần cũng có nghĩa chính sách an sinh xã hội bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong bối cảnh dân số nước ta đang già hóa nhanh, tình trạng rút BHXH một lần gia tăng khiến độ bao phủ an sinh ngày càng thu hẹp. Nhưng đáng suy nghĩ hơn, việc này khiến một chính sách nhân văn, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ bị ảnh hưởng.
 |
| Hướng dẫn các thủ tục bảo hiểm xã hội cho người dân. Ảnh minh họa: TTXVN |
Trước thực trạng trên, cần có câu trả lời thấu đáo: Vì sao người lao động chấp nhận rút BHXH một lần, dù biết rõ thiệt thòi? Ngoài khó khăn về tài chính, mất việc làm, không có thu nhập thì liệu còn lý do nào khác? Theo số liệu thống kê của BHXH Việt Nam, trong các năm 2016-2021, cả nước có hơn 4,25 triệu lao động tham gia BHXH và 4,06 triệu người rút một lần, tương đương 1 người tham gia thì có 1 người rời khỏi (trong 4,06 triệu người rút một lần có khoảng 1,2 triệu người quay trở lại hệ thống, tiếp tục đóng BHXH). Số lượng người rút năm sau luôn cao hơn năm trước với mức tăng trung bình mỗi năm khoảng 11,6%.
Nhiều người lao động từng cho biết, họ buộc phải lựa chọn rút BHXH một lần vì bản thân hầu như không có tích lũy tài sản. Phần lớn trong số này là những người làm việc trong doanh nghiệp bị mất việc, giảm việc (hơn 90%).
Trước thực trạng nhiều người lao động lựa chọn rút BHXH một lần những năm qua, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đang được lấy ý kiến, theo hướng sẽ siết chặt hơn việc cho phép rút BHXH một lần, đồng thời sẽ giảm thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu. Dự thảo cũng bổ sung nhiều quy định nhằm khuyến khích người lao động lựa chọn tham gia hoặc bảo lưu thời gian tham gia BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng. Đây là vấn đề được dư luận rất quan tâm.
Việc sửa luật hiện nay là cần thiết, bởi luật đã bộc lộ những bất cập. Cùng với sửa luật thì điều rất quan trọng là truyền thông chính sách để người lao động củng cố niềm tin vào chính sách BHXH và thuyết phục họ chung tay vì mục tiêu cho sự bền vững của lưới an sinh xã hội. Công tác truyền thông phải làm cho toàn dân, nhất là người lao động hiểu thấu đáo một chính sách đúng. Mọi người dân cần phải được biết, nếu rút BHXH một lần sẽ rất thiệt. Bình quân hằng tháng người lao động đóng 22% mức lương vào quỹ hưu trí, tử tuất, tương ứng khoảng 2,64 tháng lương/năm. Nhưng khi nhận BHXH một lần, họ chỉ được 1,5 tháng lương bình quân/năm cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng bình quân/năm cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trong số 22% người lao động đóng, họ chỉ phải góp vào 8%; 14% còn lại là chủ sử dụng lao động đóng.
Về chiến lược, giải pháp căn cơ bền vững để người lao động không phải chọn rút BHXH một lần vẫn là tạo việc làm và có việc làm bền vững, chất lượng. Cùng với đó, Nhà nước và toàn xã hội cần có những chính sách an sinh xã hội hỗ trợ kịp thời người lao động lúc khó khăn, để họ không phải bất đắc dĩ nghĩ đến chuyện rút BHXH một lần.
