Chuẩn giao hàng 30 phút đang định hình thương mại điện tử ra sao?

Từ xu hướng ngách thành tiêu chuẩn cạnh tranh quốc tế

Khi thương mại điện tử bùng nổ và nhu cầu tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, một chuẩn mực mới đang âm thầm định hình lại ngành bán lẻ và logistics toàn cầu: giao hàng trong 30 phút. 

Từ New York đến New Delhi, từ Paris tới Bangkok, hàng loạt tập đoàn đa quốc gia và startup công nghệ đang chạy đua để biến tốc độ trở thành yếu tố cốt lõi trong chiến lược phát triển. Xu hướng này được gọi chung là “Instant Commerce”, thương mại tức thời và đang nhanh chóng vượt qua giai đoạn thử nghiệm để trở thành một phần không thể thiếu trong hành vi tiêu dùng hiện đại.

Theo báo cáo năm 2024 của Parcel Monitor, tỷ lệ khách hàng ở các đô thị lớn trên toàn cầu mong muốn nhận hàng trong vòng 30 phút đã tăng từ 22% vào năm 2020 lên gần 55% vào năm 2024. Riêng trong lĩnh vực hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), con số này vượt ngưỡng 70%. Điều này phản ánh một thực tế mới: người tiêu dùng toàn cầu không chỉ tìm kiếm giá tốt và chất lượng sản phẩm, mà còn kỳ vọng một trải nghiệm mua sắm gần như tức thời, không khác gì việc bước ra siêu thị gần nhà.

Đại dịch COVID-19 là bước ngoặt thúc đẩy sự thay đổi này. Khi các biện pháp giãn cách xã hội buộc người dân phải ở nhà, dịch vụ giao hàng nhanh trở thành kênh tiêu dùng chính. Hàng loạt startup như Gorillas (Đức), Getir (Thổ Nhĩ Kỳ) hay Zepto (Ấn Độ) nổi lên nhờ mô hình giao hàng trong 10-20 phút, nhanh chóng mở rộng thị phần tại các thành phố lớn. Mặc dù nhiều công ty trong số này sau đó đối mặt với áp lực tài chính, họ đã tạo ra một “chuẩn tốc độ” mới khiến toàn ngành bán lẻ phải điều chỉnh theo.

Amazon là ví dụ tiêu biểu cho quá trình này. Tập đoàn thương mại điện tử lớn nhất thế giới đã đầu tư mạnh vào mạng lưới micro-fulfillment centers, các kho mini đặt ngay trong khu dân cư, nhằm rút ngắn quãng đường vận chuyển. 

Song song, công ty ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tối ưu hóa quy trình định tuyến, từ đó giảm thời gian giao hàng xuống còn dưới 30 phút tại một số khu vực ở Mỹ. Walmart cũng nhanh chóng nhập cuộc, triển khai chương trình giao hàng theo giờ cho các mặt hàng tươi sống và tiêu dùng hàng ngày, kết hợp với mạng lưới đối tác giao hàng tức thời.

Tại Trung Quốc, Alibaba triển khai dịch vụ giao hàng 30 phút cho các sản phẩm điện tử, mỹ phẩm và thực phẩm tại nhiều thành phố lớn. Hệ thống kho hàng được bố trí ngay bên trong trung tâm thương mại giúp giảm tối đa thời gian xử lý đơn. 

Trong khi đó, ở Đông Nam Á, các nền tảng siêu ứng dụng như Gojek và Grab cũng đang mở rộng dịch vụ giao tức thời, đưa khu vực này trở thành một trong những thị trường phát triển nhanh nhất của Instant Commerce.

Giới chuyên gia nhận định rằng 30 phút không còn là điểm cộng, mà là ngưỡng cạnh tranh tối thiểu. Ông Thomas O’Connor, Giám đốc nghiên cứu chuỗi cung ứng toàn cầu tại Gartner, cho rằng: “Khách hàng ngày nay không chỉ mua sản phẩm, họ mua trải nghiệm tốc độ. Khi một đối thủ có thể giao hàng trong 30 phút, phần còn lại của thị trường buộc phải chạytheo để không bị bỏ lại”.

Hạ tầng, công nghệ và chiến lược vận hành phía sau cuộc đua tốc độ

Đằng sau cam kết giao hàng trong 30 phút là sự tái cấu trúc sâu rộng của hệ thống logistics toàn cầu. Thay vì tập trung vào các kho trung tâm quy mô lớn ở vùng ven đô, nhiều tập đoàn quốc tế đã chuyển sang mô hình “phân tán thông minh” với mạng lưới dark store và micro-hub được đặt ngay trong lòng các khu dân cư đông đúc. 

Đây là những điểm trung chuyển nhỏ, không mở cửa cho khách hàng đến mua trực tiếp, nhưng có khả năng xử lý đơn hàng nhanh chỉ trong vài phút.

Tại châu Âu, Carrefour đã lựa chọn hợp tác với doanh nghiệp khởi nghiệp Cajoo để phát triển mạng lưới kho tối (dark store) ở những thành phố lớn như Paris. Đây là mô hình kho hàng chỉ phục vụ cho đơn đặt trực tuyến, không đón khách đến mua trực tiếp. Kho tối thường được đặt tại các khu vực trung tâm hoặc gần khu dân cư đông đúc để rút ngắn quãng đường giao hàng. Bên trong, hàng hóa được sắp xếp khoa học và quản lý bằng hệ thống hiện đại, cho phép xử lý đơn nhanh chóng.

Nhờ cách bố trí hợp lý và quy trình vận hành tối ưu, nhân viên chỉ mất khoảng 2–3 phút để hoàn tất việc chuẩn bị mỗi đơn. Ngay sau đó, hàng được giao bằng xe máy điện hoặc xe đạp, giúp rút ngắn tối đa thời gian di chuyển. Nhờ vậy, toàn bộ quá trình từ khi khách bấm đặt đến lúc nhận hàng chỉ kéo dài khoảng 15-20 phút, tạo nên lợi thế cạnh tranh rõ rệt trong lĩnh vực giao hàng siêu tốc.

Tại Ấn Độ, Zepto đã xây dựng mạng lưới hơn 200 dark store chỉ trong vòng 18 tháng, bao phủ hầu hết các khu vực đông dân cư ở Mumbai, Delhi và Bangalore, qua đó định hình lại cách người dân tại đây mua sắm hàng ngày.

Công nghệ dự báo nhu cầu và trí tuệ nhân tạo đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong cuộc đua tốc độ này. Các nền tảng sử dụng thuật toán để dự đoán chính xác nhu cầu theo từng khung giờ và từng khu vực, giúp bố trí tồn kho tối ưu ngay từ đầu. Khi đơn hàng được tạo, hệ thống tự động gán đơn cho shipper gần nhất và tính toán tuyến đường giao nhanh nhất trong thời gian thực, giảm thiểu từng phút trong toàn bộ hành trình.

Bên cạnh đó, bài toán chi phí là một rào cản lớn. Theo nghiên cứu của McKinsey, chi phí giao hàng tức thời thường cao gấp 2-3 lần so với mô hình giao hàng trong ngày. Để duy trì lợi nhuận, các doanh nghiệp quốc tế áp dụng nhiều giải pháp đồng thời, từ tối ưu hóa tuyến đường, tăng tỷ lệ đơn hàng gộp trong cùng khu vực, đến xây dựng đội ngũ giao hàng nội bộ nhằm giảm phụ thuộc vào bên thứ ba. Một số nền tảng còn áp dụng mô hình phí linh hoạt: giao nhanh miễn phí cho khách hàng thân thiết hoặc đơn hàng lớn, đồng thời thu thêm phụ phí nhỏ cho đơn lẻ.

Điều đáng chú ý là chuẩn mực 30 phút không còn giới hạn trong ngành hàng tiêu dùng nhanh. Tại Trung Quốc, Alibaba thử nghiệm giao điện thoại mới trong 15-30 phút. Ở châu Âu, một số hãng bán lẻ thời trang áp dụng mô hình giao nhanh trong khu vực trung tâm thành phố để cạnh tranh với thương mại điện tử xuyên biên giới. Tại Mỹ, dịch vụ giao dược phẩm nhanh cũng đang mở rộng, cho phép bệnh nhân nhận thuốc trong vòng nửa giờ sau khi đơn được xác nhận.

Theo ông David Chang, chuyên gia logistics tại Học viện Công nghệ Massachusetts, thương mại tức thời là kết quả của sự kết hợp giữa công nghệ dữ liệu, hạ tầng đô thị và năng lực vận hành. Doanh nghiệp nào kiểm soát được cả ba yếu tố này sẽ sở hữu lợi thế cạnh tranh lâu dài. Ông nhấn mạnh rằng xu hướng này sẽ tiếp tục tăng tốc khi các thành phố đầu tư mạnh hơn vào hạ tầng giao thông thông minh, giúp việc vận chuyển trong nội đô trở nên hiệu quả hơn.

Trong bối cảnh đó, chuẩn giao hàng 30 phút không chỉ là một lựa chọn chiến lược mà đang trở thành tiêu chuẩn thị trường. Các doanh nghiệp quốc tế coi đây là yếu tố sống còn để giữ chân khách hàng, nâng cao tần suất mua sắm và tạo ra rào cản cạnh tranh đối với các đối thủ mới gia nhập. Dù còn nhiều thách thức về chi phí và khả năng mở rộng, Instant Commerce đã chứng minh rằng tốc độ có thể trở thành một lợi thế cạnh tranh bền vững nếu được xây dựng trên nền tảng công nghệ và vận hành hiệu quả.

Cam kết giao hàng trong 30 phút đã bước ra khỏi phạm vi thử nghiệm để trở thành một chuẩn mực mới của ngành bán lẻ toàn cầu. Từ những startup giao hàng siêu tốc ở châu Âu đến các tập đoàn công nghệ khổng lồ tại Mỹ và châu Á, mọi doanh nghiệp đều đang điều chỉnh chiến lược để bắt kịp kỳ vọng ngày càng cao của người tiêu dùng. 

Trong một thị trường mà tốc độ ngày càng được xem là giá trị cốt lõi, Instant Commerce không chỉ là xu hướng, đó là cuộc đua mang tính sống còn của toàn ngành.