Cần rõ trách nhiệm, tránh chồng chéo

Điểm đổi mới có tính đột phá, nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Xuân Hoan, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật và Quản lý xử lý vi phạm hành chính, Bộ Tư pháp nhấn mạnh, các quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là những văn bản có tác động sâu rộng tới sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều lĩnh vực của đời sống.

Theo ông Hoan, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã có bước tiến quan trọng khi lần đầu tiên quy định cơ chế tự kiểm tra đối với các văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành. Trước đây, các văn bản này chỉ chịu sự giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đại biểu Quốc hội, chưa có cơ chế tự kiểm tra.

“Đây là điểm đổi mới có tính đột phá, nhằm nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất của hệ thống pháp luật, theo đúng nguyên tắc cơ quan, người nào ban hành thì phải tự kiểm tra, tự chịu trách nhiệm về văn bản của mình”, ông Hoan nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hoan, để đảm bảo hiệu quả, chất lượng của hoạt động tự kiểm tra văn bản cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành, kịp thời xử lý những văn bản có nội dung không phù hợp, bảo đảm tính toàn diện, khách quan, công khai, minh bạch, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục thì việc ban hành Quy chế tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật là hết sức cần thiết và có cơ sở để thực hiện.

Đại diện tổ biên tập, bà Lê Thị Biên cho biết, Dự thảo Quyết định của Thủ tướng được xây dựng nhằm quy định rõ trách nhiệm, phân công, phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan trong quá trình tổ chức thực hiện việc tự kiểm tra văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành. Qua đó nâng cao tính chủ động, chịu trách nhiệm, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót nhiệm vụ, đảm bảo chất lượng và tiến độ tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật.

Dự thảo được xây dựng trên cơ sở Mẫu số 06, Phụ lục III kèm theo Nghị định số 187/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025. Cụ thể: Dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật gồm 3 điều. Kèm theo là Dự thảo Quy chế gồm 3 chương, 22 điều, quy định chi tiết về nguyên tắc, quy trình, thời hạn kiểm tra, trách nhiệm của các cơ quan có liên quan và cơ chế phối hợp trong công tác tự kiểm tra văn bản.

Cũng theo đại diện tổ biên tập, dự thảo không phát sinh thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp và không làm tăng chi phí tuân thủ cho xã hội.

Phải rõ quy chế phối hợp trong tự kiểm tra

Góp ý tại hội thảo, TS. Nguyễn Thị Kim Thoa, Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp, cho rằng dự thảo cần làm rõ hơn cơ chế phối hợp và quy trình xử lý khi phát hiện sai sót trong quá trình tự kiểm tra. Nội dung theo quy định tại dự thảo hiện còn mỏng, chưa thể hiện rõ cơ chế phối hợp giữa các cơ quan. “Quy trình, thủ tục tự kiểm tra văn bản đã được quy định rõ trong Nghị định số 79/2025/NĐ-CP, nếu muốn quy định cụ thể hơn trong quy chế thì phải thật rõ nét, nhìn là có thể thực hiện được ngay”, bà Thoa nhấn mạnh.

Bà Thoa cũng bày tỏ băn khoăn về quy định Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Tư pháp cùng có trách nhiệm tự kiểm tra lại văn bản đã được các bộ, ngành kiểm tra trước đó. Theo bà, điều này có thể dẫn đến tình trạng chồng chéo, kéo dài, thiếu điểm dừng trong xử lý. “Phải tạo cơ chế xử lý dứt điểm, tránh ‘vòng vo’. Đừng để một vấn đề phải kiểm tra đi kiểm tra lại mà không có hồi kết”, bà nhấn mạnh.

Cùng quan điểm này, bà Đinh Thị Phương Hảo, Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cũng lưu ý, cần xem xét lại vai trò của Văn phòng Chính phủ trong việc tiếp nhận, xử lý báo cáo kết quả tự kiểm tra văn bản được quy định tại Điều 17 của dự thảo. Bà Hảo cho rằng cần chuyển lại thẩm quyền cho bộ, cơ quan chủ trì soạn thảo, trình văn bản, thay vì giao cho Văn phòng Chính phủ hoặc Bộ Tư pháp. Trường hợp phát hiện có vấn đề qua tự kiểm tra, bộ, cơ quan chủ trì cần chủ động xử lý hoặc báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo giải quyết, bảo đảm quy trình thông suốt, rõ trách nhiệm.

Cần rõ thời hạn và thống nhất cách dẫn chiếu trong dự thảo

Bà Tạ Thị Tài, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ cho biết, bà nhất trí về sự cần thiết ban hành quy chế và đồng tình với phương án tên gọi của quy chế bao gồm cả các văn bản liên tịch ban hành.

Về nội dung, bà đề nghị xem xét tách riêng quy định tại Điều 5 giữa hai trường hợp: Tự phát hiện văn bản có dấu hiệu trái pháp luật và tiếp nhận kiến nghị, phản ánh về văn bản có dấu hiệu trái pháp luật.

Bà Tài cũng cho rằng, khoản 3, Điều 15 của dự thảo quy định Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng có ý kiến bằng văn bản đối với kết quả kiểm tra văn bản của các bộ, cơ quan ngang bộ, nhưng chưa quy định thời hạn gửi ý kiến. Trong khi đó, các bộ, cơ quan ngang bộ lại phải tự kiểm tra trong thời hạn nêu tại Điều 4, dẫn tới thiếu đồng bộ. Do đó, bà đề nghị bổ sung quy định về thời hạn để các cơ quan này có ý kiến bằng văn bản đối với kết quả kiểm tra văn bản, đồng thời bổ sung thời hạn thông báo kết quả kiểm tra cho tổ chức, cá nhân đã kiến nghị theo khoản 2, Điều 5.

Về kết cấu dự thảo, bà Tài đề nghị chuyển quy định về thời hạn kiểm tra (Điều 4) xuống sau Điều 12, quy định về căn cứ kiểm tra, để bảo đảm phù hợp, thuận tiện trong tra cứu và thực hiện.

Ngoài ra, bà cũng lưu ý cần thống nhất cách dẫn chiếu đối với các nội dung đã được quy định trong Nghị định số 79/2025/NĐ-CP, bảo đảm sự rõ ràng, nhất quán và tránh trùng lặp tại các điều như Điều 6, Điều 19, Điều 20 của Dự thảo Quy chế.

Tại hội thảo, các ý kiến đều thống nhất cho rằng việc ban hành Quy chế tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, để quy chế thực sự đi vào cuộc sống, các đại biểu đề nghị rà soát kỹ quy trình, trách nhiệm và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan nhằm tạo cơ sở cho hoạt động tự kiểm tra được triển khai thực chất, hiệu quả.