Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Làm ẩu cao tốc Bắc Nam chỉ có “mất ăn, mất ngủ”

Tại phiên họp bất thường của Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội đã nhất trí thông qua chủ trương đầu tư 12 dự án cao tốc Bắc Nam dài 729 km, triển khai trong giai đoạn 2021-2025. Như vậy là với gần 1.000km cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1 đang được triển khai, đến năm 2025 nước ta sẽ có gần 2.000 km đường cao tốc nối liền một dải từ Bắc vào Nam. Phóng viên VOV.VN có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể về kế hoạch cụ thể triển khai tuyến cao tốc quan trọng của đất nước trong thời gian tới.

PV: Thưa Bộ trưởng, tại phiên họp bất thường của Quốc hội khóa XV đã thông qua chủ trương đầu tư 12 dự án cao tốc Bắc Nam dài 729 km, triển khai trong giai đoạn 2021-2025. Bộ GTVT sẽ thực hiện nhiệm vụ xây dựng tuyến cao tốc được Quốc hội, Chính phủ giao như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Để thực hiện nhiệm vụ này, chúng tôi đã trình Quốc hội một số cơ chế, như chỉ định thầu tư vấn để rút ngắn thủ tục đầu tư các dự án khoảng 3-4 tháng. Cố gắng đầu năm 2023, chúng tôi có thể khởi công một số đoạn cao tốc và dành 3 năm xây dựng, hoàn thành.

Theo kế hoạch, đến năm 2030 cả nước có 5.000 km cao tốc, đến năm 2025 có 3.000, hiện nay mới có 1.163 km và 963 km đang triển khai. Ngoài đầu tư công, chúng tôi sẽ nghiên cứu, đề xuất huy động nguồn lực khác để phát triển cao tốc còn lại như vành đai 4 Hà Nội, vành đai 3 TP HCM, miền Đông Nam bộ để đạt kế hoạch đề ra.

Trước đó, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội sẽ tăng 113.000 tỷ đồng cho lĩnh vực giao thông, Quốc hội cũng xác định sẽ bố trí cho ngành giao thông 304.000 tỷ đồng. Như vậy trong nhiệm kỳ này ngành giao thông được bố trí khoảng 420.000 tỷ đồng, mỗi năm chúng tôi phải giải ngân trung bình 80.000 tỷ. Áp lực đối với Bộ GTVT sắp tới là rất lớn.

PV: Vì sao 12 dự án cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 lại phải đầu tư công mà không phải là các hình thức khác, ví dụ như BOT, PPP?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Toàn bộ 12 dự án cao tốc được đầu tư công vì chúng ta trong giai đoạn phục hồi kinh tế, cần phải tăng kết cấu hạ tầng để thúc đẩy các ngành kinh tế khác. Dùng nguồn ngân sách để đầu tư sẽ đảm bảo tiến độ hơn là thực hiện theo phương thức đầu tư PPP.

Việc chuyển các dự án cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2 sang đầu tư công để đảm bảo cán đích năm 2025, tạo đột phá, kích cầu xây dựng và phát triển kinh tế đất nước.

Bộ GTVT trình Chính phủ, Quốc hội thông qua chủ trương ban hành cơ chế cho phép chỉ định thầu, tư vấn giảm được từ 3 - 4 tháng, cơ chế này rút ngắn từ 6 - 9 tháng để tập trung cho giải phóng mặt bằng, thi công và về đích đứng kế hoạch giao.

Chính phủ dồn vốn vào cao tốc Bắc Nam là trục xương sống của cả nước, quyết tâm hoàn thành vào năm 2025. Sau đó bán quyền thu phí, nếu thành công thì 15 năm nhà nước sẽ thu hồi được tiền bỏ ra đầu tư. Tóm lại chúng ta cần đầu tư công để vào năm 2025 có con đường đột phá, góp phần phát triển kinh tế.

PV: Theo Bộ trưởng, những áp lực, thách thức mà Bộ GTVT sẽ gặp phải khi thực hiện 12 dự án cao tốc Bắc - Nam là gì?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Thách thức lớn nhất là về vốn, song Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư công toàn bộ thì khó khăn lớn nhất được giải quyết.

Vấn đề thứ hai là các dự án cao tốc Bắc Nam khó khăn nhất là công tác giải phóng mặt bằng, cung cấp nguồn vật liệu và năng lực thi công của nhà thầu về xử lý nền đất yếu, chất lượng công trình.

Rút kinh nghiệm 11 dự án cao tốc giai đoạn một (2016-2020) bị thiếu nguồn nguyên vật liệu, chúng tôi đang tổng điều tra mỏ đất, mỏ cát trên địa bàn các dự án đi qua. Những mỏ đã có trong quy hoạch thì xúc tiến mở ngay để khi nhà thầu có nhu cầu thì có đất.

Với những chỗ thiếu đất, chúng tôi phải khảo sát bổ sung. Đồng bằng sông Cửu Long đang rất hiếm đất, chúng tôi điều tra cả những chỗ chưa thể hình thành mỏ. Chính phủ sẽ cho phép các nhà thầu tự khai thác vật liệu chỉ phải đóng thuế tài nguyên môi trường, không như hiện nay là mua đất của các đơn vị khai thác với giá cao.

Khó khăn thứ ba là giải phóng mặt bằng. Rút kinh nghiệm giai đoạn một sau 2 năm mới giải phóng được 654 km, chúng tôi đặt kế hoạch đến cuối 2023 cơ bản có mặt bằng sạch. Sắp tới Chính phủ họp với các địa phương để thúc đẩy công tác này, chúng tôi tin rằng giải phóng mặt bằng cơ bản được giải quyết.

Một vấn đề phức tạp khác, đó là xử lý đề nền đất yếu, nghiêm trọng nhất là đoạn từ Cần Thơ xuống Cà Mau. Chúng tôi đã rà soát, có thể gia cố cọc cát tại một số vị trí với thời gian một năm. Phương án khác là đất gia cố xi măng thì giảm còn 7-8 tháng, còn vị trí đất yếu đặc biệt thì dùng bê tông bản. Giải pháp kỹ thuật xử lý nền đất yếu là khó khăn song vẫn nằm trong khả năng của Bộ.

Vấn đề cuối là chất lượng nhà thầu, chúng tôi sẽ đưa vào hồ sơ yêu cầu nhà thầu phải có năng lực mạnh, không để các nhà thầu yếu kém tham gia.

PV: Với hơn 1.000 km cao tốc Bắc-Nam phải hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025, đây là một thách thức rất lớn, Bộ GTVT có cam kết đảm bảo cả về chất lượng và tiến độ?

- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Chúng tôi tăng cường cán bộ cho cục quản lý xây dựng, thanh tra vì phải kiểm tra chất lượng, tiến độ, chấn chỉnh các đơn vị từ ban đầu. Biện pháp tăng nhân lực cho đội ngũ này là tuyển chọn anh em có năng lực ở các cục, tổng cục, ban dự án khác.

Chúng tôi cũng đang huy động nhiều nhà thầu trong nước tham gia các dự án trọng điểm. Hiện nay có nhiều tập đoàn lớn như Sungroup, Vingroup đã có kinh nghiệm làm các dự án của họ, chúng tôi có thể xem xét giao họ tham gia thầu một số dự án.

Chúng tôi xác định chất lượng là hàng đầu từ bài học xương máu là cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi thời gian qua. Lần nào họp, tôi đều nêu dự án này, khi từ đơn vị dự án, nhà thầu, tư vấn giám sát đều bị truy tố, đây bài học cho các cán bộ không đốt cháy giai đoạn.

Chúng tôi nhắc nhở toàn đơn vị, cái gì cho phép rút ngắn được chứ chất lượng không được rút ngắn, từng lớp đường, chất lượng bê tông đều có thể kiểm tra hậu kiểm được hết. Chúng tôi quyết tâm không làm ẩu để đảm bảo chất lượng công trình, không đánh đổi chất lượng với thời gian. Bộ GTVT tham gia với trách nhiệm nặng, rất căng thẳng, cận kề với áp lực song chúng tôi quyết tâm làm tốt nhất.

Đối với các dự án cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1 đang triển khai thi công hiện nay, Bộ Công an có ba đơn vị bám sát với chúng tôi từ khâu lập dự án, đấu thầu đến thi công để đảm bảo chất lượng các công trình.

Kiểm toán Nhà nước cũng sẽ đồng hành với Bộ GTVT từng giai đoạn giống như công an. Tôi khẳng định không có đơn vị nào dám làm ẩu, vì người làm ẩu là không ngủ được, cho dù dự án hoàn thành sau 10-15 năm vẫn phải chịu trách nhiệm.

Hiện nay Ban dự án, nhà thầu, tư vấn đều đã được họp quán triệt, phải làm nghiêm túc. Chất lượng từng lớp đường phải đảm bảo quy trình, hiện nay công tác giám sát gồm nhiều đơn vị, chúng tôi cũng giao cho ban quản lý dự án, tư vấn trách nhiệm nặng nề để giám sát chặt chẽ.

PV: Xin cảm ơn Bộ trưởng!./.