Báo chí chung tay xây dựng nền công nghiệp văn hóa sáng tạo, giàu bản sắc

Để đạt được khát vọng đó, cần một hệ sinh thái đồng bộ, trong đó báo chí giữ vai trò dẫn dắt nhận thức, khơi nguồn sáng tạo và lan tỏa giá trị văn hóa. Theo TS Nguyễn Anh Vũ - Tổng Biên tập báo Văn hoá báo chí truyền thông trở thành cầu nối gắn kết quá khứ với hiện tại, trong nước với quốc tế, truyền cảm hứng để toàn xã hội cùng chung tay xây dựng nền CNVH sáng tạo, giàu bản sắc.

Điểm tựa tin cậy

Một nền CNVH sáng tạo, giàu bản sắc và vươn tầm thế giới sẽ không thể thiếu sự đồng hành của hệ sinh thái truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại. Báo chí và truyền thông chính là cánh tay nối dài đưa văn hóa Việt bay xa, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh bằng sức mạnh văn hóa dân tộc.

TS Nguyễn Anh Vũ - Tổng Biên tập báo Văn hóa

TS Nguyễn Anh Vũ cho rằng trong lĩnh vực chính sách, báo chí giữ vai trò cầu nối hai chiều giữa cơ quan quản lý và công chúng, đảm bảo các chủ trương về phát triển văn hóa - CNVH được hiểu đúng và ủng hộ rộng rãi. Quá trình xây dựng, ban hành và thực thi chính sách văn hóa rất cần sự đồng hành tích cực của báo chí nhằm thu hút trí tuệ, tình cảm của đông đảo người dân, cũng như tạo lập đồng thuận xã hội về các mục tiêu đề ra.

Thực tế cho thấy, khi Chính phủ ban hành Chỉ thị về phát triển các ngành CNVH, các cơ quan báo chí đã nhanh chóng mở chuyên mục phân tích, phổ biến nội dung chiến lược, từ đó giúp công chúng biết, hiểu và ủng hộ chính sách. Báo chí trở thành điểm tựa tin cậy về thông tin chính sách cho công chúng, góp phần biến những văn bản trên giấy thành hành động cụ thể trong đời sống.

Để truyền thông chính sách hiệu quả, báo chí thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan. Nhà nước cũng có cơ chế đặt hàng truyền thông đối với các đề án văn hóa lớn, đảm bảo nguồn lực tài chính cho báo chí tham gia tuyên truyền chính sách văn hóa một cách chuyên nghiệp.

Show “Anh trai vượt ngàn chông gai” trở thành hiện tượng truyền thông mạnh mẽ

Tổng Biên tập báo Văn hóa phân tích: Chẳng hạn, trong đề án quảng bá văn hóa đọc, chương trình số hóa di sản, cơ quan chủ trì đã ký kết với cơ quan báo chí để thực hiện loạt chương trình, chuyên trang về nội dung này. Cách làm đó giúp thông điệp chính sách lan tỏa sâu rộng, đúng đối tượng, đồng thời huy động được sự tham gia của giới trí thức, văn nghệ sĩ đóng góp ý kiến trên các phương tiện truyền thông.

Mặt khác, báo chí cũng thực hiện chức năng giám sát, phản biện trong lĩnh vực văn hóa. Những bất cập trong quản lý lễ hội, tình trạng vi phạm bản quyền, môi trường sáng tác hạn chế, hợp tác công - tư… đều được báo chí phát hiện, phản ánh kịp thời, từ đó tác động để các cơ quan chức năng điều chỉnh chính sách phù hợp.

Show “Anh trai say hi”

Chính nhờ vai trò này của truyền thông mà nhiều điểm nghẽn trong phát triển CNVH (như việc thẩm định, phân loại phim, cấp phép tổ chức chương trình biểu diễn, triển lãm nghệ thuật, cơ chế phối hợp công - tư, thúc đẩy xã hội hóa hoạt động nghệ thuật…) đã được tháo gỡ trên cơ sở tiếp thu ý kiến dư luận. Báo chí với quyền năng thông tin và định hướng, thực sự trở thành công cụ thực thi chính sách mềm dẻo - vừa tuyên truyền định hướng, vừa lắng nghe phản hồi - tạo nên môi trường chính sách văn hóa minh bạch, hiệu quả.

Động lực mềm nhưng mạnh mẽ

Báo chí và truyền thông là động lực mềm nhưng mạnh mẽ để thúc đẩy CNVH phát triển, qua đó khơi dậy sáng tạo và lan tỏa khát vọng xây dựng một nước Việt Nam giàu bản sắc, phồn vinh. Từ vai trò cung cấp thông tin, định hướng thẩm mỹ, đến kết nối chính sách với người dân, hỗ trợ quảng bá sản phẩm văn hóa ra thị trường, báo chí truyền thông luôn hiện diện trên từng chặng đường phát triển của các ngành CNVH.

Để báo chí và truyền thông phát huy hơn nữa vai trò trong thúc đẩy các ngành CNVH, TS Nguyễn Anh Vũ đưa ra những giải pháp, kiến nghị đề xuất hết sức cụ thể và sâu sắc.

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 vừa qua đã trở thành một sự kiện văn hóa nổi bật nhờ sự hỗ trợ đắc lực của báo chí và truyền thông

Theo Tổng Biên tập báo Văn hóa, cần tăng cường phối hợp chính sách và huy động nguồn lực: Cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, chủ trì về các ngành CNVH và các cơ quan báo chí ngay từ khâu xây dựng chiến lược, chính sách. Cần có chương trình đặt hàng truyền thông dài hạn về chủ đề CNVH, qua đó cung cấp kinh phí ổn định để báo chí chủ động sản xuất nội dung chất lượng cao về văn hóa. Việc này bảo đảm những định hướng lớn được tuyên truyền sâu rộng, nhất quán, tạo sự đồng thuận xã hội và thu hút đầu tư từ doanh nghiệp.

Thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong truyền thông văn hóa: Các cơ quan báo chí cần tiếp tục đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân lực để hiện thực hóa mục tiêu báo chí đa nền tảng. Đích đến là xây dựng hệ sinh thái truyền thông văn hóa số, trong đó nội dung được cá nhân hóa theo nhu cầu từng nhóm đối tượng (thanh niên, thiếu nhi, người nước ngoài…) và phân phối qua kênh phù hợp (mạng xã hội, OTT, mobile app…).

Với giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực báo chí văn hóa, theo TS Nguyễn Anh Vũ yêu cầu đặt ra là phải có đội ngũ phóng viên, biên tập viên am hiểu sâu về văn hóa và kỹ năng truyền thông hiện đại. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có thể phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên đề về CNVH cho nhà báo. Các trường đại học báo chí nên bổ sung học phần về quản trị truyền thông văn hóa, xu hướng truyền thông số…

Du khách đến Hà Nội nhiều nhờ các đợt truyền thông mạnh mẽ

TS Nguyễn Anh Vũ cũng đề nghị cần phát huy vai trò của KOLs và cộng đồng sáng tạo nội dung: Truyền thông hiện đại là truyền thông mở, do vậy không chỉ báo chí mà cả mạng lưới KOLs, influencer cần được huy động tham gia quảng bá văn hóa. Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu thiết lập quỹ hỗ trợ sáng tạo nội dung số về văn hóa, tài trợ cho những dự án làm phim ngắn, sáng tác âm nhạc, vlog… có chất lượng; đồng thời, kết nối các KOLs yêu văn hóa thành một mạng lưới, định kỳ cung cấp thông tin, tư liệu cho họ khai thác.

Chính phủ có thể đồng hành với KOLs bằng cách mời họ tham gia các sự kiện văn hóa lớn với tư cách đại sứ, qua đó tận dụng sức lan tỏa cá nhân. Bài học từ các nước cho thấy KOLs có thể tăng cường nhận diện văn hóa quốc gia và tạo dựng hình ảnh tích cực cho đất nước nếu biết khai thác đúng mức. Vì vậy, chiến lược truyền thông văn hóa quốc gia nên xem KOLs là đối tác quan trọng, thay vì chỉ coi họ là hiện tượng nhất thời.

Đa dạng hóa hình thức và nội dung quảng bá CNVH: Tiếp tục tìm kiếm những cách làm sáng tạo, kết hợp văn hóa với công nghệ, thể thao, giáo dục… để truyền thông hấp dẫn hơn. Ví dụ, game hóa nội dung di sản (phát triển trò chơi về di tích lịch sử), tổ chức cuộc thi TikTok về trang phục dân tộc, lồng ghép quảng bá điểm đến văn hóa trong các giải chạy marathon quốc tế…

Mỗi sáng kiến mới mẻ sẽ mở rộng thêm tệp khán giả quan tâm văn hóa. Báo chí và các công ty truyền thông nên chủ động đề xuất ý tưởng với cơ quan văn hóa, doanh nghiệp để cùng thực hiện những chiến dịch “phá cách” như vậy. Việc liên kết liên ngành sẽ giúp CNVH thoát khỏi lối mòn, tiến gần hơn đến đời sống giới trẻ và thị trường quốc tế.

Với những định hướng và giải pháp đề ra - từ chuyển đổi số, nâng cao chất lượng nhân lực, đến phát huy sức mạnh mạng xã hội và KOLs, Tổng Biên tập báo Văn hóa tin rằng báo chí và truyền thông Việt Nam sẽ ngày càng phát huy hiệu quả vai trò của mình.