Quốc gia với NHTW 'cứng rắn' nhất thế giới, vừa mạnh tay tăng lãi suất lên 200%

Ngân hàng trung ương Zimbabwe đã tăng lãi suất lên mức cao kỷ lục vào ngày 27/6. Ngoài ra, chính phủ nước này cũng chính thức đưa đồng USD lên làm đồng tiền thanh toán hợp pháp nhằm kiềm chế lạm phát và ổn định tỷ giá hối đoái đang lao dốc của đồng nội tệ nước này.

Ủy ban chính sách tiền tệ của Zimbabwe đã tăng lãi suất lên hơn gấp đôi từ 80% lên 200%, Thống đốc NHTW John Mangudya cho biết trong một thông báo đưa ra hôm thứ Hai. Theo đó, mức tăng của lãi suất tại quốc gia châu Phi từ đầu năm đến nay là 14.000 điểm cơ bản – cao nhất trên toàn cầu.

Tỷ lệ lạm phát hàng năm của Zimbabwe đã tăng lên 192% vào tháng 6, cao nhất trong hơn 1 năm do giá thực phẩm tăng hơn gấp 3 lần. Giá cả tăng vọt được thúc đẩy bởi tình trạng sụt giá mạnh của đồng đô la Zimbabwe (ZWL). Đồng tiền này đã mất hơn 2/3 giá trị so với đồng USD trong năm nay và cũng là đồng tiền có thành tích kém nhất tại châu Phi.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Zimbabwe - Mthuli Ncube, cho biết chính phủ nước này sẽ hợp pháp hóa việc sử dụng đồng USD lần thứ 2 trong hơn 1 thập kỷ. Ông phát biểu trong cuộc họp báo: "Chính phủ đã nêu rõ ràng về ý định duy trì hệ thống đa tiền tệ dựa trên việc sử dụng song song đồng USD và ZWL. Để loại bỏ tình trạng đầu cơ và chênh lệch tỷ giá, chính phủ đã quyết định áp dụng hệ thống đa tiền tệ và tiếp tục sử dụng đồng USD một cách hợp pháp trong thời hạn 5 năm."

Ngoài ra, NHTW nước này cũng đưa ra một số biện pháp khác, bao gồm tăng lãi suất tiền gửi từ 12,5% lên 40% và khuyến nghị sử dụng đồng xu bằng vàng để làm loại tài sản lưu trữ giá trị. Ông Mangudya cho biết, các đồng xu này được công ty quốc doanh Fidelity Gold Refineries Ltd. đúc, sẽ được bán cho người dân thông qua các ngân hàng nhưng không nêu thêm chi tiết. Hơn nữa, NHTW cũng đang đưa ra một số kế hoạch nhằm xác định giá kỳ hạn của đồng tiền tệ.

Các biện pháp được công bố hôm thứ Hai là nỗ lực mới nhất được đưa ra để ứng phó với cuộc khủng hoảng tiền tệ kéo dài từ năm 2009. Khi đó, đồng ZWL bị loại bỏ để chuyển sang sử dụng đồng USD sau đợt siêu lạm phát. Đồng ZWL đã được sử dụng trở lại nhưng ngay lập tức suy yếu.

Trước đây, NHTW Zimbabwe đã đưa ra những nỗ lực ngăn chặn sự sụp đổ của đồng nội tệ, bao gồm cấm hoạt động cho vay ngân hàng trong 10 ngày, hạn chế giao dịch trên Sở giao dịch Chứng khoán Zimbabwe, cho phép các công ty nộp thuế tại chi nhánh địa phương và đưa ra tỷ giá liên ngân hàng mới.

OK Zimbabwe Ltd. – hãng bán lẻ lớn nhất Zimbabwe, cho biết trong báo cáo tài chính công bố vào tuần trước môi trường kinh doanh "vẫn còn nhiều thách thức khi lạm phát cao và tỷ giá hối đoái biến động."

Jee-A van der Linde – nhà kinh tế học tại Oxford Economics, cho biết: "Chưa chắc lãi suất cao sẽ kiềm chế được lạm phát đang tăng nóng của Zimbawe. Tình hình kinh tế hiện tại đang tạo ra môi trường kinh doanh đầy thách thức. Ngoài ra, điều kiện sống dự kiến sẽ xấu hơn trong vài năm tới."

Đầu những năm 1980, nền kinh Zimbabwe đã tăng trưởng rực rỡ. Tuy nhiên, khi bước sang giai đoạn 1990, đây là thời điểm tầm ảnh hưởng về chính trị của cựu Thủ tướng Robert Mugabe suy yếu, những chính sách của ông đã khiến nền kinh tế xuống dốc không phanh.

Đầu những năm 2000, khoảng 4.000 chủ đồn điền da trắng bị tịch thu đất đai khiến ngành nông nghiệp Zimbabwe sụp đổ chỉ trong 1 đêm. Chỉ 2 năm sau, sản lượng nông sản của quốc gia này sụt giảm nghiêm trọng và gây ra nạn đói tồi tệ nhất trong vòng 60 năm.

Để ứng phó với tình trạng này, ông Mugabe yêu cầu NHTW in thêm tiền để phục vụ nhập khẩu nhu yếu phẩm, từ đó đẩy lạm phát tăng phi mã. Năm 2008, lạm phát của Zimbabwe đạt đỉnh khi giá hàng hóa tăng gấp đôi chỉ trong 1 ngày và đồng tiền lạm phát tới 7,9 tỷ %. Do đó, quốc gia này buộc phải ngừng sử dụng đồng ZWL để thanh toán bằng USD và 7 đồng tiền khác trong khu vực.

Tổng hợp