Sức sống mới của nghệ thuật rối từ tư duy người trẻ

Đổi mới tiếp cận từ trải nghiệm thực tế

Trong bối cảnh nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đang chật vật tìm chỗ đứng giữa đời sống hiện đại, bài toán đặt ra không chỉ là gìn giữ, mà là làm sao để di sản “sống” được trong nhận thức của thế hệ kế cận.

Dự án RỐICONIC.

Thực tế cho thấy, khoảng cách giữa người trẻ và nghệ thuật dân gian thường xuất phát từ sự thiếu hụt không gian tiếp cận thực tế. Sự ra đời của dự án RỐICONIC đã giải quyết vấn đề bằng cách đưa khán giả thoát khỏi tâm thế quan sát thụ động để trở thành những chủ thể trực tiếp tham gia sáng tạo.

Điểm nhấn mang tính chiến lược của dự án nằm ở mô hình workshop "Họa màu trên rối mộc". Thay vì chỉ nhìn ngắm những con rối hoàn thiện sau lồng kính, khán giả được trực tiếp chạm vào cốt gỗ, tự tay thực hiện công đoạn tạo hình dưới sự hướng dẫn của Nghệ sĩ Ưu tú Đặng Duy Bằng, họa sĩ chế tác con rối gạo cội với hơn 30 năm kinh nghiệm.

Nghệ sĩ Ưu tú Đặng Duy Bằng tại sự kiện.

Khi người trẻ được tự tay cầm cọ, được lắng nghe và thực hành quy trình chế tác, những rào cản về tâm lý e ngại sự hàn lâm hay xa lạ của nghệ thuật cổ truyền dần bị xóa bỏ.

Chị Nghiêm Trà My, Trưởng Ban tổ chức dự án RỐICONIC chia sẻ: “Muốn công chúng yêu di sản, trước hết phải để họ thấu hiểu giá trị lao động và sự tinh tế ẩn sau mỗi tác phẩm. Chúng tôi tin rằng, chính hoạt động tương tác này đã tạo ra nền tảng kiến thức và sự rung cảm cần thiết, giúp khán giả trẻ không chỉ dừng lại ở sự tò mò nhất thời mà hình thành ý thức trân trọng sâu sắc đối với văn hóa dân tộc”.

Tiếp nối mạch nguồn văn hóa dân gian

Trên nền tảng sự thấu hiểu đã được bồi đắp từ hoạt động trải nghiệm trước đó, vở diễn “Âm vang đồng quê” nằm trong khuôn khổ chương trình đã trở thành một cuộc đối thoại văn hóa thực sự giữa người diễn và người xem.

Các nghệ sĩ trong vở diễn “Âm vang đồng quê”.

Việc kết hợp linh hoạt giữa rối nước và rối cạn, tái hiện không gian sinh hoạt làng quê Bắc Bộ không đơn thuần là sự trình diễn kỹ thuật, mà là nỗ lực tái tạo ký ức văn hóa cho những người trẻ sinh ra và lớn lên ở đô thị.

Cách làm của dự án RỐICONIC cho thấy sự nhạy bén trong việc nắm bắt tâm lý tiếp nhận của khán giả hiện đại. Di sản không bị biến đổi để chạy theo thị hiếu mà được làm mới bằng hình thức thể hiện trực quan, sinh động. Những tích trò dân gian, những câu chuyện về nông vụ, lễ hội được chuyển tải qua ngôn ngữ hình thể của con rối đã chạm đến cảm xúc của người xem, khơi dậy niềm tự hào dân tộc một cách tự nhiên, không giáo điều.

Sự kiện thu hút đông đảo các bạn khán giả gen Z tham dự.

RỐICONIC tuy là một dự án của sinh viên nhưng đã đặt ra những vấn đề mang tính gợi mở cho công tác bảo tồn di sản hiện nay. Đó là sự cần thiết phải chuyển dịch từ bảo tồn “đóng” sang bảo tồn “mở” để công chúng được trao quyền tham gia, tương tác và trở thành một phần của di sản. Khi người trẻ tìm thấy sự kết nối giữa văn hóa truyền thống với đời sống đương đại, sức sống của di sản sẽ được tiếp nối bền bỉ và mạnh mẽ.