Quần áo cũ, lối sống mới

Trong thời đại số, chỉ cần vài cú chạm màn hình là có thể tìm mua một chiếc áo mới, thời trang nhanh cũng trở thành thói quen mua sắm quen thuộc của không ít người trẻ. Sức hấp dẫn của thời trang nhanh nằm ở sự tiện lợi, giá rẻ và khả năng liên tục cập nhật xu hướng. Người tiêu dùng có thể dễ dàng thỏa mãn mong muốn tức thời về việc thay đổi hay làm mới diện mạo mà không quá lo ngại về chi phí. 

Tuy nhiên, đằng sau những bộ đồ giá rẻ là vòng đời ngắn ngủi và hệ lụy môi trường không nhỏ. Chị Nguyễn Phương Thảo (23 tuổi) chia sẻ: “Mình hay đặt áo trên mạng vì rẻ và đẹp, nhưng mặc vài lần thì áo bị giãn, hình in bong tróc nên cũng ngại mặc ra ngoài”. Những món đồ giá rẻ, chất lượng không bảo đảm khiến người tiêu dùng nhanh chán, dễ vứt bỏ. Khi bị vứt đi, chúng trở thành một phần của lượng rác thải thời trang đang phát sinh mỗi ngày, gây ô nhiễm môi trường. 

Để quần áo không bị lãng phí, các dự án thời trang tuần hoàn đã ra đời, hướng đến việc trao cho những món đồ cũ một vòng đời mới. Urban Circular Space (UCS) là một dự án như thế. “Chúng mình muốn tạo ra một không gian nơi mọi người có thể trao đổi, cho, tặng hoặc làm mới những món đồ thời trang mà bản thân không còn sử dụng nữa”, chị Hoàng Mai Trang, quản lý UCS tại Hà Nội, chia sẻ.

Gian hàng tái chế của UCS tại sự kiện Sống Xanh Sống Sành. Ảnh: NVCC

Không ít món đồ chỉ được sử dụng một lần, thường là để “lên hình” trong một dịp đặc biệt rồi bị bỏ quên trong tủ. Nhiều người ngại mặc lại trang phục cũ vì sợ trùng lặp hay muốn tìm cảm giác mới lạ trong phong cách thời trang. Thay vì để quần áo trở thành món đồ thừa, việc trao đổi hay tặng lại giúp chúng có cơ hội được sử dụng tiếp, đồng thời người dùng có thể tự do làm mới phong cách từ những món đồ khác mà không phải chi thêm tiền mua sắm. Tại các không gian như UCS, những bộ đồ được trao đi, nhận lại, đôi khi chỉ cần một chút chỉnh sửa hay phối hợp đã trở nên khác biệt so với diện mạo ban đầu. 

Chị Hoàng Mai Trang chia sẻ: “Bên mình hợp tác với một số bên chuyên tái chế, chẳng hạn như tái chế đồ jean. UCS sẽ thu gom và cung cấp nguyên liệu, sau đó khi các bạn ấy hoàn thiện sản phẩm mới, họ sẽ gửi lại để bọn mình trưng bày, bán hoặc trao đổi tại cửa hàng”. Những mô hình hợp tác mở ra hướng đi tích cực cho thời trang tuần hoàn, giúp kéo dài vòng đời của quần áo và khuyến khích lối tiêu dùng bền vững hơn.

Chiếc ba lô xinh xắn được làm từ đồ jean cũ. Ảnh: Mèo Tôm Handmade

Những năm gần đây, xu hướng tái chế thời trang được nhiều bạn trẻ quan tâm, từ tự mình tạo ra đời sống mới cho món đồ cũ, đến những cửa hàng chuyên bán sản phẩm từ đồ tái chế. Phổ biến nhất có lẽ là đồ jean với ưu điểm về độ bền và dễ sáng tạo cho nhiều sản phẩm khác nhau, như: Balo, túi xách các loại, đồ chơi, phụ kiện trang trí… Nhiều cửa hàng thời trang tuần hoàn tổ chức các sự kiện như tọa đàm về thời trang bền vững, các buổi giao lưu hội chợ, hay chương trình đổi đồ nhằm khuyến khích mọi người tái sử dụng quần áo. Trong những buổi workshop, người tham gia còn được thỏa sức sáng tạo và học cách tận dụng những mảnh vải vụn để tái chế thành các sản phẩm mới. Khi tham gia những hoạt động này, khách hàng không chỉ là người tiêu dùng mà còn trở thành người đồng hành, thúc đẩy xu hướng thời trang tuần hoàn và lan tỏa ý thức tiêu dùng bền vững.

Trên các nhóm chia sẻ ý tưởng tái chế quần áo cũ, nhiều thành viên cùng hưởng ứng các hoạt động làm mới trang phục, tích cực chia sẻ kinh nghiệm và hướng dẫn thực hành giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vật liệu cũ và tạo ra các sản phẩm mới độc đáo. Từ một chiếc quần jean tưởng chừng bỏ đi, họ cắt may thành chiếc túi mới; những mảnh vụn nhỏ trong quá trình làm túi cũng được tận dụng để làm phụ kiện, khâu vá thành chi tiết trang trí. 

Thời trang cũ còn được sáng tạo thành những sản phẩm đầy tính nghệ thuật. Ảnh: Mèo Tôm Handmade

Mặc dù thời trang tái chế nhận được quan tâm của cả những hãng thời trang lớn trên thế giới, nhưng theo thống kê, trong số hàng trăm tỷ quần áo được sản xuất trên toàn cầu mỗi năm thì con số được tái chế chỉ chiếm 1%. Trong đó, không phải tất cả đều được sử dụng lại như những món thời trang mới, mà có thể được làm nguyên liệu cho vòng sản xuất công nghiệp khác. Hơn nữa, không phải sản phẩm nào cũng được sản xuất ra để có thể tái chế.

Theo một nghiên cứu mới đây của thạc sĩ Đặng Thị Hồng Vân, Trường Đại học Thương mại, có nhiều thách thức đặt ra với thời trang tái sử dụng ở thị trường nước ta, chẳng hạn như: Chưa có hệ thống chính sách, ưu đãi cũng như khó kiểm soát chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó còn chưa có quy trình thu gom, phân loại, sản xuất; nguồn cung hạn chế; chi phí đầu tư vẫn khá lớn, nhận thức người tiêu dùng về thời trang tái chế còn chưa cởi mở...

Bởi vậy, mặc dù xu hướng thời trang tuần hoàn chưa hoàn toàn là trào lưu phổ biến, nhưng đang từng bước khơi dậy ý thức tiêu dùng bền vững và truyền cảm hứng cho việc lựa chọn các sản phẩm thời trang có trách nhiệm với môi trường.

MẪN TUỆ