Bộ trưởng Y tế: 50% thuốc bán qua mạng khả năng là thuốc giả

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Bộ trưởng Y tế cho biết đánh giá về tình trạng thuốc giả tại Việt Nam và dự báo xu hướng cũng như giải pháp cho vấn nạn này trong giai đoạn tới.

Trả lời, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, không có quốc gia nào miễn nhiễm với vấn nạn thuốc giả.

Dẫn số liệu của Tổ chức Y tế thế giới, bà Lan cho biết ước tính 10% thuốc tại các nước thu nhập thấp hoặc trung bình là kém chất lượng hoặc giả mạo.

Đáng chú ý, theo Bộ trưởng Y tế cho biết, “tỷ lệ thuốc giả, kém chất lượng có thể lên đến 50% đối với thuốc bán qua mạng". Theo bà, đây là thông tin để có thể tìm các giải pháp cần phải tập trung chống các loại thuốc giả.

Vẫn theo bà Lan, thuốc giả ở các nước kém phát triển, thu nhập thấp, thường gồm rất nhiều loại và trong đó tập trung vào thuốc phòng, chống cho những người mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, ung thư, kháng sinh, vắc xin dẫn đến các hậu quả rất nghiêm trọng.

Từ đó, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế đã tham mưu xây dựng luật, triển khai các giải pháp để khắc phục.

Cụ thể, theo quy định của luật Dược, 100% các lô vaccine và sinh phẩm đều được Viện Kiểm nghiệm vaccine và sinh phẩm quốc gia kiểm tra đạt yêu cầu mới được cấp giấy chứng nhận xuất xưởng.

Đối với các loại thuốc khác, bà Lan nhấn mạnh cũng phải đảm bảo 100% đạt tiêu chuẩn mới được xuất xưởng. Cùng với đó, thuốc trong quá trình lưu thông phải được cơ quan quản lý chất lượng Nhà nước lấy mẫu ngẫu nhiên để kiểm tra chất lượng tại các cơ sở kiểm nghiệm Nhà nước.

Bộ trưởng Y tế cho biết thêm, hàng năm, các đơn vị y tế đã lấy mẫu kiểm nghiệm với 38.000 mẫu thuốc. Tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả những năm gần đây chỉ còn dưới 2%.

Cụ thể, năm 2024, tỷ lệ không đạt chất lượng là 0,45%, còn tỷ lệ thuốc giả là dưới 0,1%.

Theo dự báo của Bộ trưởng Y tế, tình trạng thuốc giả xảy ra Việt Nam vẫn có xu hướng gia tăng bởi hiện nay các sàn thương mại điện tử, mua bán giao dịch qua điện tử rất lớn.

Như Tổ chức Y tế thế giới đánh giá 50% số giao dịch điện tử là thuốc giả hoặc có nguy cơ là thuốc giả. Do đó, bà Lan cho hay, Bộ Y tế xác định đây là đối tượng nguy cơ cao để phối hợp các bộ, ngành liên quan có giải pháp tập trung.

Bà Lan cũng nhấn mạnh, hiện thị trường dược phẩm của Việt Nam khoảng từ 7 - 10 tỷ USD, nên nhiều doanh nghiệp làm ăn phi pháp coi đây là “cơ hội”. Vì thế, cần tăng cường quản lý chất lượng từ sản xuất, lưu thông, phân phối đến bán lẻ để phòng, chống thuốc giả.

Mua thuốc ở cơ sở bán lẻ phải hết sức cảnh giác

Cũng đề cập đến vấn nạn thuốc giả, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên Ủy ban Văn hóa Xã hội nêu bất cập khi người tiêu dùng thường thiếu công cụ để tự kiểm tra tính xác thực của thuốc khi mua, đặc biệt là trong bối cảnh thuốc giả rất tinh vi.

Ông đề nghị Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết giải pháp để phát triển các ứng dụng và các hệ thống truy vấn công khai giúp người dân dễ dàng tra nguồn gốc và tính hợp pháp của thuốc trước khi mua.

Bày tỏ đồng tình phải có hệ thống truy vấn thông tin để ngăn ngừa thuốc giả, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, hiện người mua thuốc chủ yếu quan sát bao bì, mẫu mã nhưng thiếu công cụ để truy xuất nguồn gốc.

Vì vậy, thời gian qua, Thủ tướng đã chỉ đạo rất rõ việc xây dựng các cơ sở dữ liệu cũng như các giải pháp để truy xuất nguồn gốc trong vấn đề hàng hóa nói chung, đặc biệt là thuốc và thực phẩm.

Bộ Y tế hiện đang cập nhật các thông tin liên quan đến thuốc giả trên các website của Bộ Y tế, Cục Quản lý dược hay ứng dụng việc cảnh báo sớm, tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để hỗ trợ người dân nắm bắt các nội dung liên quan đến tình hình thuốc giả.

Bà Lan khuyến cáo người dân khi mua thuốc một là phải mua theo đơn, hai là mua ở các cơ sở uy tín, ví dụ các nhà thuốc bệnh viện, các đơn vị đã được cấp phép, các cơ sở quản lý theo chuỗi.

“Các cơ sở này chất lượng bao giờ cũng được quản lý rất chặt chẽ. Còn các cơ sở bán lẻ hoặc mua qua người này người kia thì phải hết sức cảnh giác", Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh.