Bệnh sởi nguy hiểm như thế nào với trẻ em?

Trẻ mắc sởi gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm

Theo Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước có hơn 40.000 ca mắc sởi và nghi sởi, 5 ca tử vong. Dịch xuất hiện ở hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước, đặc biệt tập trung ở miền Nam với 57% tổng số ca, miền Trung 19%, miền Bắc 15% và Tây Nguyên 9%.

Trong đó, nhóm trẻ từ 9 tháng đến dưới 15 tuổi chiếm tỷ lệ mắc cao nhất với 73%; trẻ dưới 6 tháng tuổi và từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi, nhóm chưa đến tuổi tiêm chủng, lần lượt chiếm 5% và 10%. Đặc biệt, 91% trong tổng số ca mắc chưa được tiêm vaccine, 5% không rõ tiền sử tiêm chủng và chỉ 4% đã được tiêm.

Cha mẹ cần chủ động tiêm vaccine cho con để phòng bệnh sởi. Ảnh: Phong Lan

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, hơn 1.000 ca mắc sởi đã được ghi nhận từ đầu năm 2025, phần lớn là trẻ chưa tiêm vaccine.

Tương tự, tại Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh cũng đang điều trị nội trú cho 90 trẻ mắc sởi bị biến chứng với khoảng 90% trẻ từ các tỉnh, thành phố khác. Trong đó, có 4 trẻ dưới 9 tháng tuổi chưa được tiêm chủng bị viêm phổi nặng, một trẻ tiên lượng nguy kịch, phải hội chẩn mỗi ngày.

TS, BS Nguyễn An Nghĩa, Phó trưởng Khoa Nhiễm - Thần kinh Bệnh viện Nhi đồng 1 phân tích, khi mắc bệnh sởi, trẻ thường mệt mỏi, biếng ăn, bỏ bú, quấy khóc… kèm sự tấn công của virus khiến sức đề kháng của trẻ suy giảm. Đây là điều kiện thuận lợi giúp virus nhân lên, có thể lây nhiễm vào tế bào biểu mô đường hô hấp dưới và phá hủy khả năng miễn dịch tại chỗ của phổi, dẫn đến viêm phổi cấp tính, hoặc trẻ bị nhiễm trùng thứ phát dẫn đến biến chứng viêm phổi.

Còn theo bác sĩ chuyên khoa 1 Lê Thị Trúc Phương, Chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, biến chứng tiêu chảy có thể gặp ở giai đoạn khởi phát của bệnh hoặc sau khi hết sốt và giảm dần ban sởi. Tiêu chảy kéo dài dễ gây ra mất nước và các chất điện giải quan trọng như natri, kali, clorua, giảm thể tích máu, huyết áp thấp, nhịp tim nhanh. Trẻ biểu hiện trũng mắt, miệng khô, tiểu ít, khóc không có nước mắt… Nếu không được bù nước đúng cách, kịp thời, trẻ có thể bị mất nước và rối loạn điện giải dẫn đến sốc, suy thận, trụy tim mạch và tử vong.

Bác sĩ Trúc Phương khuyến cáo, khi trẻ tiêu chảy do sởi, phụ huynh nên cho trẻ uống nước hoặc bú nhiều hơn để phòng mất nước, có thể dùng dung dịch Oresol và các khoáng chất cần thiết như kẽm theo hướng dẫn của bác sĩ. Không cho trẻ dùng nước giải khát, nước ngọt có ga. Bên cạnh đó, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ, chia nhỏ các bữa ăn trong ngày ra, thức ăn chế biến loãng, dễ ăn.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP Hồ Chí Minh, sởi có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, khiến trẻ chậm phát triển chiều cao và cân nặng so với bạn đồng trang lứa. Ngoài ra, virus sởi còn làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng khác, từ đó làm trầm trọng thêm tình trạng suy dinh dưỡng.

Bác sĩ Khanh cho biết, virus sởi gây ra những tổn thương cho hệ tiêu hóa, như viêm niêm mạc ruột, dẫn đến tiêu chảy kéo dài và kém hấp thu các chất dinh dưỡng thiết yếu, bao gồm cả protein. Điều này khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện.

Bên cạnh những biến chứng thường gặp như suy dinh dưỡng, viêm phổi, tiêu chảy, sởi còn có thể gây ra biến chứng viêm não.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh biến chứng viêm não ít gặp song để lại di chứng nặng nề như yếu, liệt, giảm thị lực có 10-40% bệnh nhân sởi biến chứng viêm não có thể tử vong. Viêm não do sởi thường xảy ra vào tuần đầu của ban (ngày 3-6 của ban). Khởi phát đột ngột, biểu hiện bằng những cơn sốt cao, nhức đầu, co giật, rối loạn ý thức và hôn mê, liệt 1 bên người hoặc 1 chi.... 

Cha mẹ cần chủ động tiêm vaccine cho con để phòng bệnh sởi

Theo Bộ Y tế, sởi là bệnh lây lan nhanh nhất trong số các bệnh truyền nhiễm. Bệnh dễ lây qua không khí khi người bị nhiễm bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Bên cạnh đó, sởi không chỉ lây trực tiếp mà còn qua trung gian như bàn tay, mặt bàn, ghế, môi trường sinh hoạt có chứa virus.

Bộ Y tế nhận định, năm 2025 là năm thuộc chu kỳ của bệnh sởi. Trong thời gian tới, dịch sởi tại nước ta có nguy cơ tiếp tục gia tăng, vì vậy mọi người vẫn cần thận trọng với nguy cơ bùng phát.

Trong bối cảnh toàn quốc đang ghi nhận số ca mắc sởi đang tăng nhanh, nhiều trường hợp trẻ bị biến chứng, trong khi sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, Bộ Y tế nhận định, tiêm vaccine là biện pháp hữu hiệu để phòng bệnh. Bởi theo nguyên tắc, dịch sởi chỉ có thể chặn đứng chuỗi lây nhiễm khi tỷ lệ tiêm chủng vaccine sởi trong cộng đồng đạt từ 95% trở lên. Tỷ lệ tiêm chủng này sẽ bảo vệ bản thân trẻ được tiêm chủng mà còn gián tiếp góp phần bảo vệ những trẻ có bệnh lý phải hoãn tiêm hay thuộc nhóm chống chỉ định.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết Việt Nam hiện có nhiều loại vaccine phòng sởi gồm: Mũi sởi đơn MVVAC (Việt Nam); loại phối hợp sởi - rubella (MRVAC), loại phối hợp 3 trong 1 sởi - quai bị - rubella Priorix (Bỉ); loại phối hợp sởi - quai bị - rubella MMR II (Mỹ). Các vaccine được cung cấp trong chương trình Tiêm chủng Mở rộng (miễn phí) và dịch vụ. Tiêm đầy đủ vaccine có hiệu quả phòng bệnh lên đến 98%.

Bác sĩ Bạch Thị Chính cũng khuyến cáo các gia đình giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ, tập thói quen rửa tay thường xuyên và đeo khẩu trang khi ở nơi đông người. Gia đình, nhà trường cần giúp trẻ nâng cao thể trạng thông qua chế độ dinh dưỡng đa dạng và vận động hợp lý. Đồ dùng cá nhân, đồ chơi, dụng cụ học tập của trẻ cần thường xuyên khử trùng bằng các chất sát khuẩn thông thường.

Sởi là bệnh truyền nhiễm do virus, lây lan chủ yếu qua đường hô hấp. Triệu chứng bệnh điển hình gồm: Sốt cao, phát ban, viêm họng, viêm kết mạc... Sởi có thể gây các biến chứng như tiêu chảy cấp, viêm phổi, viêm não, viêm màng não. Thai phụ mắc sởi tăng nguy cơ tử vong, sảy thai, thai chết lưu, sinh non. Một số trường hợp mắc sởi nhưng không phát ban, dễ nhầm lẫn với cúm hoặc bệnh hô hấp thông thường khác. Do đó, khi trẻ có dấu hiệu sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban, cần sớm cách ly và đưa đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám, điều trị kịp thời, đúng bệnh.

Bệnh sởi hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy tiêm vaccine là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh.

CHÂU ANH