Zalo áp đặt điều khoản, người dùng băn khoăn

Chấp thuận hoặc ngừng sử dụng

Những ngày gần đây, hàng loạt tài khoản Zalo đồng loạt nhận được thông báo “Cập nhật Điều khoản Dịch vụ” khi đăng nhập và sử dụng ứng dụng. Thông báo yêu cầu người dùng phải đánh dấu đồng ý với các điều khoản mới thì mới có thể tiếp tục truy cập và sử dụng các chức năng cơ bản như nhắn tin, gọi điện.

Ở thời điểm nhận được thông báo, có không ít người dùng không quá quan tâm đến nội dung chi tiết mà ngay lập tức tích vào mục “đồng ý”, hoặc chỉ đọc lướt qua rồi tiếp tục chấp thuận để duy trì việc liên lạc, công việc và sinh hoạt thường ngày trên Zalo.

Tuy nhiên, khi một bộ phận người dùng dành thời gian đọc kỹ các điều khoản được cập nhật đã nhận thấy những vấn đề đáng lo ngại. Theo nội dung thỏa thuận mới, nếu tiếp tục sử dụng Zalo, nhiều người dùng cảm nhận rằng, họ đã mặc nhiên chấp thuận cho VNG (Công ty cổ phần VNG, đơn vị phát triển và vận hành ứng dụng Zalo) thu thập, xử lý và sử dụng một phạm vi rất rộng dữ liệu cá nhân. Các thông tin này bao gồm từ số điện thoại, họ tên, tuổi, giới tính, mối quan hệ gia đình cho đến thông tin CMND hoặc CCCD, hộ chiếu, hình ảnh cá nhân, thư điện tử và nhiều dữ liệu khác do người dùng cung cấp trong quá trình sử dụng dịch vụ.

Đáng chú ý, điều khoản không cho phép người dùng lựa chọn từng phần hay giới hạn phạm vi dữ liệu được thu thập và sử dụng. Người dùng chỉ có hai khả năng: Chấp thuận toàn bộ các điều khoản hoặc không được tiếp tục sử dụng ứng dụng. Cách áp đặt điều khoản theo hướng “đồng ý tất cả hoặc ngừng sử dụng” khiến nhiều người đặt câu hỏi về quyền lựa chọn, quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân và vị thế của người dùng trước nền tảng cung cấp dịch vụ.

Những điều khoản khiến khách hàng lo ngại

Từ việc đọc kỹ các điều khoản cụ thể trong thỏa thuận sử dụng mới, nhiều người dùng đã dẫn ra một số quy định và bày tỏ lo ngại về quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân của mình. Ví dụ, điều 13 của điều khoản sử dụng quy định Zalo có quyền tiếp nhận, chia sẻ hoặc chuyển giao dữ liệu cá nhân người dùng cho Zalo Platforms theo từng thỏa thuận cụ thể, theo đó Zalo Platforms được quyết định mục đích, phương tiện và phạm vi xử lý dữ liệu cá nhân.

Theo cách hiểu của nhiều người dùng, tất cả những ai đang sử dụng Zalo đều mặc định đã đồng ý cho việc thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân.

Không chỉ dừng lại ở việc thu thập và chia sẻ dữ liệu, không ít bày tỏ sự nghi ngại vì điều khoản mới có liên quan đến quyền tự chủ đối với dữ liệu cá nhân. Bởi, tại điều số 5 về "Thu thập, Bảo vệ và Sử dụng thông tin người dùng" có nêu, khi người dùng đăng nhập tài khoản Zalo đồng nghĩa họ cho phép, chấp thuận để VNG có quyền "sử dụng những biện pháp kỹ thuật cho mục đích thu thập và xử lý các dữ liệu liên quan đến Tài khoản của người dùng". Các dữ liệu này có thể bao gồm số điện thoại, căn cước công dân, họ tên, tuổi, giới tính, mối quan hệ gia đình, thư điện tử (email), hình ảnh cá nhân...

Quy định này khiến nhiều người dùng đặt câu hỏi về mức độ tự chủ và khả năng kiểm soát của cá nhân đối với dữ liệu của chính mình khi sử dụng một nền tảng đã trở nên quen thuộc và có tính thiết yếu trong đời sống hằng ngày.

Người dùng tính chuyện chuyển ứng dụng

Trên mạng xã hội facebook, nhiều ý kiến cho rằng, cách thay đổi điều khoản của Zalo đã làm xói mòn niềm tin vốn có của người dùng. Không ít người cho rằng họ bị đặt vào thế bị động, gần như không có lựa chọn nào khác ngoài việc “đồng ý” nếu muốn tiếp tục sử dụng ứng dụng.

Tài khoản facebook Phạm Minh đăng tải dòng trạng thái: “Tôi sẽ xóa ứng dụng để bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân”. Tài khoản facebook Hong Thai Hoang đăng tải trạng thái với nội dung khuyên mọi người hãy dùng những ứng dụng khác thay vì zalo… Một số tài khoản facebook thể hiện sự bức xúc bằng cách chụp, quay lại màn hình quá trình xóa tài khoản zalo.

Nhiều người dùng thừa nhận họ chấp nhận điều khoản trong tâm trạng miễn cưỡng. Chị Bích Việt, trú tại phường Nghĩa Tân, Hà Nội chia sẻ: “Mình vẫn dùng Zalo vì người thân, bạn bè và công việc đều liên lạc qua đây. Mình đã đọc đi đọc lại các điều khoản và thấy bị ép buộc quá nhưng vẫn phải đồng ý để tiếp tục dùng vì đang có nhiều việc cần dùng”.

Dưới góc nhìn pháp lý, câu chuyện Zalo áp dụng điều khoản “đồng ý toàn bộ hoặc ngừng sử dụng” đặt ra nhiều vấn đề cần được xem xét. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, Luật sư Lê Văn Lên, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh cho rằng, trong điều kiện người dùng buộc phải chấp nhận hoặc bị ngừng cung cấp dịch vụ, có thể thấy họ không có khả năng đàm phán, không có phương án lựa chọn thay thế tương đương, cũng không được quyền lựa chọn hay giới hạn mức độ khai thác và sử dụng dữ liệu cá nhân. Vì vậy, sự “đồng ý” trong trường hợp này khó có thể được xem là hoàn toàn tự nguyện và càng khó coi là một thỏa thuận công bằng, bình đẳng giữa các bên. VNG cần có thông báo trước và có thời gian cho người dùng suy nghĩ trước khi lựa chọn có đồng ý hay không thay vì cách làm tức tốc như vừa qua. Bên cạnh đó, pháp luật cần có những quy định rõ ràng và chặt chẽ về phạm vi, giới hạn của việc thu thập, chia sẻ và sử dụng dữ liệu cá nhân, phù hợp với từng loại hình dịch vụ.

Ngược lại, cũng có những ý kiến của chuyên gia công nghệ cho rằng, việc Zalo cập nhật điều khoản dịch vụ là một động thái thường thấy trong quá trình vận hành và mở rộng các nền tảng công nghệ, nhằm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và quản trị dữ liệu. Tuy nhiên, vấn đề đáng quan tâm là cách doanh nghiệp truyền đạt, giải thích rõ ràng các thay đổi để người dùng hiểu đầy đủ phạm vi thu thập, xử lý dữ liệu và quyền lợi của mình khi tiếp tục sử dụng dịch vụ.

Điều số 5 về "Thu thập, Bảo vệ và Sử dụng thông tin người dùng" có nêu, bằng việc đăng nhập và sử dụng dịch vụ, người dùng đồng ý chấp thuận rằng VNG có quyền áp dụng những biện pháp kỹ thuật cho mục đích thu thập và xử lý các dữ liệu liên quan đến tài khoản của người dùng.